ANADOLU'DA KURULAN I. DÖNEM TÜRK BEYLİKLERİ

ANADOLU'DA KURULAN BİRİNCİ DÖNEM TÜRK BEYLİKLERİ

Malazgirt Savaşından sonra Büyük Selçuklu komutanlarının Anadolu'ya yaptıkları fetihler sonrasında kurulan beyliklerdir.

İçişlerinde bağımsız olan I. Dönem Türk Beylikleri, dışişlerinde ise Büyük Selçuklu Devletine bağlı kalmışlardır.

1-DANİŞMENTLİLER (1080-1178): 

Sivas, Tokat, Amasya ve Kayseri dolaylarında kurulmuş bir beyliktir.

Danişmentliler, Haçlılara karşı Türkiye Selçuklu Devletiyle ittifak yapmıştır.

Tokat’ta bulunan Yağıbasan Medresesi, Danişmentlilere ait bir mimari eserdir. Yağıbasan Medresesi, Türklerin Anadolu’da kurdukları ilk medresedir.

Amasya’daki Hilafet Gazi Kümbeti’de Danişmentlilere ait mimari yapılardır.

 

2-MENGÜCEKLİLER (1071-1228): 

Erzincan, Kemah, Divriği dolaylarında kurulmuş bir beyliktir.

1985 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınan Divriği Ulu Cami de, Mengüceklilere ait bir mimari yapıdır.

Sitte Melik Kümbeti’de Mengüceklilere ait bir mimari yapıdır.

 

3-SALTUKLULAR (1072-1202): 

Erzurum merkezli kurulan bir Türk beyliğidir.

Erzurum’da bulunan Üç Kümbet ve Mama Hatun Kümbeti Saltuklulara ait bir mimari yapıdır.

 

4-ARTUKLULAR (1102-1231): ÜÇ KOLDAN MEYDANA GELİR. 

Mardin Artukluları Mardin dolaylarında hüküm sürmüştür: 

Hasankeyf Artukluları: Hasankeyf dolaylarında hüküm sürmüştür:

Harput Artukluları: Diyarbakır dolaylarında hüküm sürmüştür:

• Diyarbakır Ulu Cami, Malabadi Köprüsü (Silvan), Zinciriye Medresesi (Mardin), Mesudiye Medresesi(Mardin),  Babüssür Cami (Mardin), Artuklu Hamamı (Hasankeyf) bu dönemde inşa edilen mimari eserlerdir.

 

Not: Mekanik alanında önemli çalışmalarda bulunan ünlü Fizikçi El Cezeri bu beylik döneminde yaşamıştır

 

5-ÇAKA BEYLİĞİ: 

İzmir dolaylarında kurulan bir beyliktir.

Denizcilikle uğraşan ilk Türk beyliği Çaka Beyliğidir. 

Bu beyliğin kurucusu olan Çaka Bey, Anadolu Selçuklu hükümdarı I. Kılıçarslan tarafından öldürülmüştür. (Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıçarslan, Çaka Bey’in kızıyla evlidir.)

Çaka Bey’in ölümünden sonra İzmir ve çevresi Bizanslıları kontrolüne girmiştir.

Not: Bitlis merkezli kurulan Dilmaçoğulları ile Ahlat merkezli kurulan Ahlatşahlar da Anadolu’nun Türkleşmesine katkıda bulunan Türk beylikleridir.

Not: Birinci Dönem Türk Beyliklerini tek çatı altında toplayan Türkiye Selçuklu Devleti, Anadolu’da Türk siyasi Birliğini sağlayan ilk devlet olmuştur.