11.SINIF SEÇMELİ TARİH, 1.ÜNİTE: TÜRKLERDE DEVLET TEŞKİLATI

1. ÜNİTE: TÜRKLERDE DEVLET TEŞKİLATI

SORU-CEVAP

1. Türk boylarını İlk kez tek çatı altında toplayan Türk hükümdarı kimdir?

2. Askeri düzen olarak kullanılan "Onlu Sistem" İlk kez hangi Türk hükümdarı tarafından bulunmuştur?

3. İlk Türk devletlerinde yazılı olmayan hukuk kurallarına ne isim verilmiştir?

4. İlk Türk devletlerinde Göktanrı tarafından bir kişiye veyahut bir aileye verilen devleti yönetme yetkisine ne isim verilir?

5. İlk Türk devletlerinde hükümdar çocukları arasında taht kavgalarının yaşanmasına sebep olan anlayış hangisidir?

6. Devleti oluşturan dört temel unsur hangileridir?

7. İlk Türk devletlerinde hükümdara ait büyük ve gösterişli çadırlara ne isim verilmiştir?

8. İlk Türk devletlerinde Hükümdarın sefere çıkarken yada bir alay topluluğu ile bir yere gitmesi halinde tepesinde kurulan yüksek tepeli şemsiyeye ne isim verilmiştir?

9. İlk Türk Devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclise ne isim verilmiştir?

10. İlk Türk devletlerinin doğu ve batı olmak üzere iki kısımda yönetilmesine ne isim verilmiştir?

1.       TEOMAN

2.       METEHAN

3.       TÖRE

4.       KUT ANLAYIŞI

5.       KUT ANLAYIŞI

6.       BAĞIMSIZLIK MİLLET TOPRAK TEŞKİLATLANMA

7.       OTAĞ

8.       ÇETR

9.       KURULTAY (TOY)

10.   İKİLİ TEŞKİLATLANMA

 ------------------------------------------------------

11. İlk Türk devletlerinde ülkenin Batı kısmını yöneten hükümdara ne isim verilmiştir?

12. Hangi anlayıştan kaynaklı olarak Türk devletlerinde ülke hanedanın ortak malı sayılmış ve Hanedan üyeleri arasında taht mücadelesi yaşanmıştır?

13. Türk İslam devletlerinde haksızlığa uğrayan kişilerin haklarını aramak için başvurdukları Divan hangisidir?

14. Ekonomik ve toplumsal yönden yurttaşlarının tümüyle ilgilenen ve ihtiyaçlarını karşılayan devlet modeline ne isim verilir?

15. "Sultan" unvanı kullanan İlk Türk hükümdar kimdir?

16. Osmanlılarda devlet meselelerinin görüşülerek karara bağlandığı mecliste ne isim verilir?

17. Türkiye Selçukluların mirasçısı olarak ortaya çıkarak Memlükler ve Bizanslar ile savaşan devlet hangisidir?

18. Hangi Osmanlı padişahı zamanında "ülke Hanedan üyelerinin malıdır." anlayışının yerine "ülke padişah ve oğullarının malıdır." Veraset anlayışı getirilmiştir?

19. Hangi Osmanlı padişahı zamanında ülke padişahın malıdır anlayışı getirilmiştir?

20. Hangi Osmanlı padişahı zamanında ülkenin parçalanmasını önlemek amacıyla "kardeş katli" yasallaşmıştır?

 

11.   YABGU

12.   KUT ANLAYIŞI

13.   DİVAN-I MEZALİM

14.   SOSYAL DEVLET

15.   GAZNELİ MAHMUT

16.   DİVANI HÜMAYUN

17.   OSMANLI DEVLETİ

18.   I.MURAT

19.   II.MEHMET

20.   II.MEHMET

 

 ------------------------------------------------------

 

21. Osmanlı Devleti'nde Hanedan üyeleri arasında "en büyük ve en olgun" olanın tahtı çıkmasını öngören anlayışa ne isim verilmiştir?

22. Osmanlı Devleti'nde "en büyük ve en ulgun" hanedan üyesinin tahta çıkmasını öngören Ekber Erşed sistemi hangi padişah zamanında kabul edilmiştir?

23. Osmanlı padişahlarının tahta çıktıklarında yeniçerilere ve devlet adamlarına vermiş oldukları bahşişi ne isim verilmiştir?

24. Osmanlı padişahlarının tahta çıkarken düzenlenen "Kılıç Alayı" töreni nerede yapılırdı?

25. Osmanlı padişahlarının ülke İdaresi ile ilgili çıkardıkları kanunlara ne isim verilmiştir?

26. Osmanlı şehzadelerinin devlet yönetimi konusunda tecrübe kazanmaları için vilayetlere gönderilmelerine ne isim verilmiştir?

27. Osmanlı Şehzadelerin askeri ve idari konularda eğitiminden sorumlu olan öğretmenlere ne isim verilmiştir?

28. Osmanlılardaki "Sancağa Çıkma" anlayışı hangi padişah zamanında kaldırılmıştır?

29. Osmanlı Devleti'nde Şehzadelerin sancağa çıkmasının kaldırılmasıyla hangi anlayış kabul edilmiştir?

30. Osmanlı Şehzadelerinin sarayda gözetim altında tutularak eğitim aldığı anlayışa ne isim verilmiştir?

 

21.   EKBER ERŞED SİSTEMİ

22.   I.AHMET

23.   CÜLUS BAHŞİŞİ

24.   EYÜP SULTAN CAMİİ

25.   FERMAN/HATTI HÜMAYUN

26.   SANCAĞA ÇIKMA

27.   LALA

28.   III.MEHMET

29.   KAFES USULÜ

30.   KAFES USULÜ

 

 ------------------------------------------------------

 

31. Osmanlı padişahlarının Topkapı Sarayı'nda aileleriyle birlikte yaşadıkları yere ne isim verilmiştir?

32. "Avni" mahlası (takma ad) ile şiirler yazan Osmanlı padişahı kimdir?

33. "Muhibbi" mahlası (takma ad) ile şiirler yazan Osmanlı padişahı kimdir?

34. Osmanlı padişahlarının devlet adamlarını kabul ettiği yere ne isim verilmiştir?

35. Başkentin dışında kalan Osmanlı topraklarına verilen genel isim nedir?

36. Osmanlı Devleti'nin en uzun süre yönetim merkezi olarak kullanılan sarayı hangisidir?

37. Topkapı Sarayı'ndan sonra Osmanlı Devleti'nin yönetim merkezi hangi saraya taşınmıştır?

38. 400 yıl boyunca yönetim merkezi olarak kullanılan Topkapı Sarayı hangi Osmanlı padişahı zamanında inşa edilmiştir?

39. Topkapı Sarayı'ndaki Enderun ve birun bölümlerini birbirine bağlayan kapıya ne isim verilmiştir?

40. Osmanlı saray teşkilatında "dış saray" olarak adlandırılan ve önemli saray çalışanlarının bulunduğu yönetici bölümüne ne isim verilmiştir?

 

31.   HAREM

32.   II.MEHMET

33.   I.SÜLEYMAN

34.   ARZ ODASI

35.   TAŞRA

36.   TOPKAPI SARAYI

37.   DOLMABAHÇE SARAYI

38.   II.MEHMET

39.   BABÜ'SSAADE

40.   BİRUN

 

 ------------------------------------------------------

 

41. Osmanlı saray teşkilatında "sarayın iç kısmı" anlamına gelen bölüme ne isim verilmiştir?

42. Osmanlılarda yönetici- devlet memuru yetiştirmek amacıyla açılan okula ne isim verilmiştir?

43. Osmanlı Devleti'nde Devşirme kökenli öğrencilerin devlet memuru olarak yetiştirildikleri okula ne isim verilmiştir?

44. Osmanlı Devleti'nde İstanbul'un güvenliğinden sorumlu görevli kimdir?

45. Osmanlı Devleti'nde İstanbul'daki belediye işlerinden sorumlu görevli kimdir?

46. Osmanlı Devleti'nde İstanbul'un Adalet işlerini yürütmekle görevli kişi kimdir?

47. Osmanlı Devleti'nde padişahtan sonra en yetkili görevli kimdir?

48. Devlet meselelerinin görüşülüp karara bağlandığı "Divan-ı Hümayun" Hangi Osmanlı padişahı zamanında kurulmuştur?

49. Fatih Sultan Mehmet'ten itibaren "Divan-ı Hümayun" toplantılarına hangi görevli başkanlık etmiştir?

50. Osmanlı padişahlarının Divan-ı Hümayun toplantılarını izledikleri gizli odaya ne isim verilmiştir?

 

41.   ENDERUN

42.   ENDERUN

43.   ENDERUN MEKTEBİ

44.   YENİÇERİ AĞASI

45.   ŞEHREMİNİ

46.   TAHT KADISI

47.   SADRAZAM

48.   ORHAN BEY

49.   SADRAZAM

50.   KASRI ADL

 

 ------------------------------------------------------

 

51. Osmanlı Devleti'nde Divan-ı Hümayun toplantılarında alınan kararlar kimin onayından sonra yürürlüğe girerdi?

52. Divan-ı Hümayun toplantılarında alınan kararların kaydedildiği defterlere ne isim verilmiştir?

53. Osmanlı Devleti'nde sadrazam, vezir, Yeniçeri Ağası ve Kaptan-ı Derya gibi görevlilerin mensup olduğu sınıfa ne isim verilmiştir?

54. Osmanlı Devleti'nde defterdar ve nişancının mensup olduğu sınıfa ne isim verilmiştir?

55. Osmanlı Devleti'nde Şeyhülislam ve Kazaskerin mensup olduğu sınıfa ne isim verilmiştir?

56. Osmanlı Devleti'nde adalet, eğitim ve din hizmetlerinden sorumlu olan sınıfa ne isim verilmiştir?

57. Osmanlı Devleti'nde kadılar, müderrisler ve müftülerin mensup olduğu sınıf hangisidir?

58. Osmanlı Devleti'nde ilmiye sınıfının başında bulunan görevli kimdir?

59. Osmanlı Devleti'nde Divanı Hümayun toplantılarında alınan kararların dine uygun olup olmadığı ile ilgili görüş bildiren görevli kimdir?

60. Osmanlı Devleti'nde Divan-ı Hümayun toplantılarında alınan kararların dine uygun olup olmadığı ile ilgili Şeyhülislam'ın görüşüne ne isim verilir?

 

51.   PADİŞAH

52.   MÜHİMME

53.   SEYFİYE

54.   KALEMİYE

55.   İLMİYE/ULEMA

56.   İLMİYE

57.   İLMİYE

58.   ŞEYHÜLİSLAM

59.   ŞEYHÜLİSLAM

60.   FETVA

  ------------------------------------------------------

 

61. Osmanlı Devleti'nde fetva verme yetkisi hangi görevlide bulunur?

62. Osmanlı Taşra Teşkilatında adalet işlerinden sorumlu görevli kimdir?

63. Osmanlı Taşra Teşkilatında Güvenlik işlerinden sorumlu görevli kimdir?

64. Osmanlı Devleti'nde Kadıların atanması veya görevden alınması yetkisi kimde bulunur?

65. Osmanlılarda devlet İdaresi ve askerlik işlerinden sorumlu sınıfa ne isim verilmiştir?

66. Osmanlı Devleti'nde padişahın mührünü kullanma yetkisine sahip görevli kimdir?

67. Osmanlı Devleti'nde padişah olmadığında Serdar Ekrem ünvanıyla orduya komutanlık eden devlet görevlisi kimdir?

68. Osmanlı Devleti'nde padişah olmadığında sadrazam hangi unvanla orduya komutanlık etmiştir?

69. Osmanlı Devleti'nde donanma komutanına ne isim verilirmiştir?

70. Anadolu Selçuklu Devleti'nde donanma komutanına ne isim verilmiştir?

 

61.   ŞEYHÜLİSLAM

62.   KADI

63.   SUBAŞI

64.   KAZASKER

65.   SEYFİYE

66.   SADRAZAM

67.   SADRAZAM

68.   SERDAR-I EKREM

69.   KAPTAN-I DERYA

70.   REİSÜLBAHR

 ------------------------------------------------------

 

71. Osmanlı Devleti'nde her türlü resim kayıtları tutan, iç ve dış yazışmaları yapan görevli kimdir?

72. Osmanlı Devleti'nin maliyesinden ve gelir-giderlerden sorumlu olan devlet görevlisi kimdir?

73. Osmanlı Devleti'nde tapu, vergi ve nüfus kayıtlarının tutulduğu defterlere ne isim verilmiştir?

74. Osmanlı Devletinde Kadıların başkanlık ettiği mahkeme tutanakları hangi defterlere kaydedilirdi?

75. Osmanlı padişahlarının fermanlarına Tuğra çeken devlet görevlisi kimdir?

76. Osmanlı Devleti'nin dışişlerinden sorumlu Divan-ı Hümayun üyesi kimdir?

77. Osmanlı Devleti'nde sınırların genişlemesi ile hangi padişah zamanında Rumeli Beylerbeyliği kurulmuştur?

78. Osmanlı Devleti'nde sınırların genişlemesi ile hangi padişah zamanında Anadolu Beylerbeyliği kurulmuştur?

79. Osmanlı Devleti'nde başkent İstanbul'a yakın olan ve tımar sisteminin uygulandığı eyaletlere ne isim verilmiştir?

80. Osmanlı Devleti'nde başkent İstanbul'a uzak olan ve iltizam sisteminin uygulandığı eyaletlere ne isim verilmiştir?

 

71.   NİŞANCI

72.   DEFTERDAR

73.   TAHRİR DEFTERLERİ

74.   ŞERİYE SİCİLLERİ

75.   NİŞANCI

76.   REİSÜLKÜTTAP

77.   I.MURAT

78.   I.BAYEZİD

79.   SALYANESİZ EYALETLER

80.   SALYANELİ EYALETLER

 ------------------------------------------------------

 

81. Osmanlı Devleti'nde vergiden muaf olan ve savaş zamanında Osmanlı ordusuna asker göndermeyen tek eyalet hangisidir?

82. Osmanlı Devleti'nde eyaletlerin yönetiminden sorumlu olan devlet görevlisi kimdir?

83. iç işlerinde serbest, dış işlerinde ise Osmanlı Devleti'ne bağlı eyaletlere ne isim verilmiştir?

84. Osmanlı Devleti'nin İlk düzenli ordusu hangisidir?

85. Osmanlı Devleti'nin İlk düzenli ordusu olan "Yaya ve Müsellem" hangi padişah zamanında kurulmuştur?

86. Osmanlı Devleti'nde yeniçerilerin üç ayda bir aldıkları maaşa ne isim verilmiştir?

87. Osmanlı Devleti İlk deniz savaşını hangi devletle yapmıştır?

88. Fatih Sultan Mehmet zamanında İtalya üzerine yapılan sefere ne isim verilmiştir?

89. Gelibolu'daki İlk Osmanlı Tersanesi hangi padişah zamanında kurulmuştur?

90. Osmanlı Devleti'nde Deniz askerlerine ne isim verilmiştir?

 

81.   HİCAZ EYALETİ

82.   BEYLERBEYİ

83.   ÖZERK EYALET

84.   YAYA VE MÜSELLEM

85.   ORHAN BEY

86.   ULUFE

87.   VENEDİKLER

88.   OTRANTO SEFERİ

89.   YILDIRIM BEYAZIT

90.   LEVENT

  ------------------------------------------------------

 

91. Türkiye Büyük Millet Meclisi hangi tarihte Ankara'da İlk açılmıştır?

92. Osmanlı Devleti'nin İlk anayasası hangisidir?

93. Türkiye'nin İlk anayasası hangisidir?

94. Hangi tarihte Türkiye'de cumhuriyet ilan edilmiştir?

95. Türkiye Cumhuriyeti'nde "Devletin dini İslam'dır." maddesi hangi tarihte anayasadan çıkarılmıştır?

96. Türk kadını hangi yıl belediye seçimlerine katılma hakkını elde etmiştir?

97. Türk kadını hangi yıl muhtarlık seçimlerine katılma hakkını elde etmiştir?

98. Türk kadını hangi yıl milletvekili seçimlerine katılma hakkını elde etmiştir?

99. Türkiye Cumhuriyeti'nde hangi partinin 1946 seçimlerinde meclise girmesiyle çok partili hayat başlamıştır?

100. Günümüzde kullanılan tek dereceli seçim sistemi bir kez hangi yıl yapılan seçimlerde uygulanmaya başlanmıştır?

 

91.       23 NİSAN 1920

92.       KANUNİ ESASİ

93.       1921 ANAYASASI/TEŞKİLATI ESASİ

94.       29 EKİM 1923

95.       1928 YILI

96.       1930 YILI

97.       1933 YILI

98.       1934 YILI

99.       DEMOKRAT PARTİ

100.   1946 SEÇİMLERİ

 ------------------------------------------------------

 

KAYNAK: muallimitarih@blogspot.com

 

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE DEVLET TEŞKİLATI

- İslamiyet öncesi Türkler Konar-Göçer bir yaşam sürdükleri için teşkilatçı bir yapıya sahipti. Teoman, ilk kez Türk boylarını tek çatı altında topladı, Mete Han döneminde ‘’Onlu sistem’’ ile ilk düzenli ordu kuruldu

- İlk Türk devletlerindeki KUT ANLAYIŞINA göre; hükümdarın devleti yönetme yetkisini GÖK TANRI’dan aldığına inanılırdı. Bu anlayış halkın hükümdara itaat etmesini ve kutsal saymasını sağlamıştır. Devleti yönetme yetkisi olan Kut Yetkisi, kan bağı yoluyla babadan oğula geçerdi. Bu anlayıştan ötürü hükümdar öldükten sonra hükümdarın çocukları arasında taht kavgaları çıkardı. Taht kavgaları devletin zayıflamasının neden olurdu.

- Kaynağını Tanrıdan alan bu türden iktidarlara KARİZMATİK İKTİDAR adı verilirdi.

- Türklerde devleti (il) meydana getiren dört unsur vardır; “BAĞIMSIZLIK, MİLLET, TOPRAK ve TEŞKİLAT

- İlk Türk Devletlerinde hükümdarlar; KAĞAN, HAN, HAKAN, YABGU, TANHU, İDUKUT, İLTEBER gibi unvanlar kullanmışlardır.

İlk Türk Devletlerinde Hükümdarlığın ALAMETLERİ arasında; OTAĞ (Hükümdar Çadırı), TAHT (Örgin), ÇETR (Hükümdar Şemsiyesi), SANCAK (tuğ), SORGUÇ (Kotuz), DAVUL (Nevbet) sayılırdı.

İlk Türk Devletlerinde HÜKÜMDARIN GÖREVLERİ arasında; Töreyi uygulamak, Halkını korumak, Halkını doyurmak, Adaleti sağlamak, Toy’u (kurultay) toplamak, Ülke sınırlarını korumak ve yeni yerler fethetmek, Yüksek mahkemeye başkanlık etmek, Savaşa ve barışa karar vermek, sayılırdı. Türklerde “sosyal devlet” anlayışı vardı.

- İlk Türk Devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclise ‘’KURULTAY’’ (TOY) adı verilmiştir. Kurultay, devlet yönetiminde hükümdara yardımcı olurdu. Kurultaya; hakan, hatun, vezirler, Boy beyleri, komutanlar, ileri gelenler ve idari görevliler katılırdı. 

- İlk Türk Devletleri İKİLİ TEŞKİLATLANMA anlayışına göre yönetilirdi. Bu anlayışa göre; Ülke doğu ve batı olmak üzere iki kısma ayrılırdı. Ülkenin doğusunu KAĞAN adını verdiğimiz hükümdar yönetir, Batı kısmını ise YABGU adını verdiğimiz hükümdarın kardeşi yönetirdi. İkili teşkilatlanmanın olması ilk Türk Devletlerinde federal yapının olduğunu gösterir.

 

TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE DEVLET TEŞKİLATI 

- İlk Türklerde olduğu gibi Türk –İslam Devletlerinde de Hükümdara, devleti yönetme yetkisinin tanrı tarafından kendilerine verildiğine inanılmıştır. Egemenliğin kaynağı dinsel kökenlidir. Bu yetki babadan oğula kan bağı yoluyla geçtiğine inanılmıştır. Türk-İslam Devletlerinde de Kut Anlayışının etkisiyle Ülke, hanedanın ortak malı sayılmış ve hanedanın erkek üyeleri arasında taht mücadeleleri yaşanmıştır.

- Türk-İslam Devletlerinde hükümdar; YASAMA, YÜRÜTME, YARGI YETKİLERİNİ kendi şahsında toplamış ve Divan-ı Mezalim’e başkanlık etmiştir. Divanı Mezalim, haksızlığa uğrayan halkın başvurduğu divandır.

- Türk-İslam Devlerinde; HUTBE OKUTMAK, HİLAT GİYMEK, PARA BASTIRMAK, SALTANAT ÇADIRI (OTAĞ), NEVBET (DAVUL), TUĞRA, TAHT (OTAĞ), hükümdarlığın alametleri arasında sayılırdı. HİLAT GİYMEK VE HUTBE OKUTMAK İslamiyet’in kabulüyle hükümdarlık alameti olmuştur.

 “Sultan” Unvanını tarihte ilk defa Gazneli Mahmut kullanmıştır.

- Devlet meselelerinin görüşülerek karara bağlandığı Divanlar; (‘Karahanlılarda; ‘’DİVAN-I ALİ’’), (Gaznelilerde; ‘’DİVAN-I VEZARET’’), (Selçuklularda;  “DİVAN-I SALTANAT’’), (Türkiye Selçuklularında; ‘’DİVAN-I ALA’’) ve (Osmanlılarda ‘’DİVANI HÜMAYUN’’) adını alırdı. DEVAMI…