Eski Çağ Medeniyetleri Genel Özet

 

Eski Çağ Medeniyetleri Ders Notları (9.Sınıf_2.Ünite)

---

Tarım Devrimi’nin Eski Çağ’a Etkileri

🌾 Tarımın Başlangıcı:

• İlk insanlar yaşamlarını sürdürebilmek için akıl ve ellerini kullandı.
• Kaba taş aletlerle hayvanları avlayarak ve toplayıcılıkla geçim sağladılar.
• Tahıl ve meyve tohumlarını çıkararak tarımı başlattılar.

🏠 Yerleşik Hayat ve Medeniyetler:

• Tarım devrimi yerleşik hayata geçişi sağladı.
• Artı ürün, mülkiyet ve toplumsal iş bölümü oluşarak ilk medeniyetler kuruldu.

---

Tarih Öncesi Çağlar

Eski Taş (Paleolitik) Çağı

🛠 Özellikler:

• İnsanlar avcılık ve toplayıcılıkla geçindi, mağaralarda yaşadı.
• Taştan kaba el aletleri kullandılar.
• Mağara resimleriyle kültürel aktarım sağlandı.

📍 Önemli Yerleşimler:

• İstanbul Yarımburgaz, Antalya Karain, Öküzini ve Beldibi mağaraları.

Orta Taş (Mezolitik) Çağı

🔨 Gelişmeler:

• Araç gereçler gelişti, avcılıkta ustalaşıldı.
• Mikrolit adı verilen küçük taş aletler kullanıldı.
• Köpek evcilleştirildi.

📍 Önemli Yerleşimler:

• Antalya Öküzini, Burdur Baradiz, Samsun Tekkeköy mağaraları.

Yeni Taş (Neolitik) Çağı

🌱 Tarımın Doğuşu:

• İlk kez Mezopotamya’da tahıl evcilleştirildi ve tarım devrimi gerçekleşti.
• Artı ürün, özel mülkiyet ve toplumsal iş bölümü çeşitlendi.

📍 Önemli Yerleşimler:

• Konya Çatalhöyük, Burdur Hacılar, Malatya Cafer Höyük, Aksaray Aşıklı Höyük.

---

Maden Çağları

🛡 Dönemler:
1️⃣ Bakır Çağı: İlk kullanılan maden.
2️⃣ Tunç Çağı: Bakır ve kalayın karışımıyla dayanıklı araçlar yapıldı.
3️⃣ Demir Çağı: Daha güçlü araç ve silahlar üretildi.

---

Neolitik Çağ Tarım Aletleri ve Kullanımları

• 🪓 Balta: Ağaç ve çalıları kesmek.
• 🌾 Orak: Tahılları biçmek.
• 🛞 El Değirmeni: Tahılları öğütmek.
• 🏺 Çömlek: Fazla tahılı depolamak.
• 🔨 Çapa: Toprağı eşelemek ve tohum ekmek.
• 🚜 Saban: Toprağı sürmek.

---

Yerleşik Hayata Geçişin Etkileri

🏡 Köy ve Şehirlerin Doğuşu:

• Kalabalık topluluklar köyler ve ilk şehirleri oluşturdu.

👨‍🌾 İş Bölümü:

• Erkekler hayvan güderken, kadınlar bitki tarımı yaptı.

💱 Ticaretin Başlangıcı:

• Ürünlerin takasıyla ticaret başladı.
• Pazarlar kuruldu.

🏛 Özel Mülkiyet ve Sosyal Yapı:

• Toprak mülkiyeti ortaya çıktı.
• Yöneticiler, din adamları, askerler, çiftçiler gibi sosyal sınıflar oluştu.

---

Eski Çağ’da Medeniyet Havzaları

Mezopotamya Medeniyetleri

📜 Sümerler:

• MÖ 3200’de yazıyı icat ettiler.
• Şehir devletleri: Ur, Uruk, Lagaş, Kiş.
• Orduları: Savaş arabaları, ok, yay, balta, mızrak.

⚔ Akadlar:

• İlk düzenli orduyu kurdular.
• Çok uluslu yapılarıyla kısa süreli egemenlik.

⚖ Babiller:

• Hammurabi Kanunları ile “kısasa kısas” ilkesini benimsediler.
• Babil Asma Bahçeleri ve Babil Kulesi meşhurdur.

Anadolu Medeniyetleri

⚡ Hititler:

• Fırtına Tanrısı'na inanç.
• Medeni hukukta öncü oldular.

🌾 Frigler:

• Tarımın kutsallığı; zarar verenlere idam cezası.

💰 Lidyalılar:

• Parayı icat ederek ticarette devrim yaptılar.

Mısır Medeniyeti

📐 Bilim ve Sanat:

• Güneş yılına dayalı takvim.
• Hiyeroglif yazısı ve papirüsler.

🎭 İnanç:

• Firavunlar tanrı-kral kabul edildi.
• Mumyalama ve piramitler.

---

Eski Çağ’da Hukuk ve İnanç

⚖ Themis Heykeli ve Adalet:

• ⚖ Terazi: Adaletin eşit dağılımı.
• 🗡 Kılıç: Gücü temsil eder.
• 🕶 Göz Bandı: Tarafsızlığı simgeler.
• 📖 Kitap: Kanunların kurallara dayandığını ifade eder.

🕌 Hukukun Kaynakları:

• Mezopotamya: Hammurabi Kanunları.
• Hititler: Yazılı medeni hukuk.
• Romalılar: 12 Levha Kanunları.
• Türkler: Töre esaslarına dayalı hukuk

Eski Çağ’da Yönetim ve Ordu Sistemleri

Mezopotamya Yönetimi

🏛 Sümerler:

• Şehir devletleri surlarla çevriliydi.
• Yöneticilere Ensi ya da Patesi denirdi.
• Kral, hem dini hem siyasi liderdi.

⚔ Akadlar:

• İlk düzenli orduyu kurdular.
• Başkentleri Agade idi.
• Çok uluslu yapı isyanlara sebep oldu.

Anadolu Medeniyetleri Yönetimi

⚡ Hititler:

• Kral, aynı zamanda başrahip ve başkomutan olarak görev yapardı.
• Meclis benzeri Pankuş adı verilen bir kurul vardı.

🌾 Frigler:

• Kralları tarımı koruyan sert kanunlar koymuştu.
• Başkentleri Gordion idi.

💰 Lidyalılar:

• Ticaret merkezli yönetim yapısına sahiptiler.
• Parayı icat ederek ticaretin kolaylaşmasını sağladılar.

Avrupa Medeniyetleri Yönetimi

🏛 Romalılar:

• Cumhuriyet ile başlayıp imparatorluk yönetimine geçtiler.
• Lejyon adı verilen düzenli askerî birlikler kuruldu.

⚔ Yunanlar:

• Polis adı verilen şehir devletleriyle örgütlenmişlerdi.
• Atina’da demokrasi, Sparta’da oligarşi sistemi görülürdü.

---

Eski Çağ’da İnanç ve Sanat Anlayışları

Mezopotamya İnanç ve Sanat

🛕 Zigguratlar:

• Tapınaklar olarak kullanıldı, aynı zamanda gözlemevi görevi gördü.

📜 Sanat ve Bilim:

• Sümerler astronomiyle ilgilendi ve ay yılı takvimini geliştirdi.
• Yazılı tabletlerde edebiyat (Gılgamış Destanı) ve hukuk kayıtları yer aldı.

Mısır İnanç ve Sanat

📐 Mimari:

• Piramitler ve tapınaklar en önemli mimari eserlerdir.
• Nil Nehri çevresindeki sulama sistemleri mühendislikteki başarıyı gösterir.

💀 İnanç:

• Ölümden sonraki yaşam inancıyla mumyalama yapıldı.
• Firavunlar tanrı-kral olarak kabul edildi.

Anadolu İnanç ve Sanat

⚡ Hititler:

• Çok tanrılı bir inanışa sahiptiler; Bin Tanrı İli olarak anıldılar.
• Bayramlarda tanrılar adına kurbanlar sunulurdu.

🏺 Frigler ve Urartular:

• Frigler: Tarım ve doğa tanrılarına inanırlardı.
• Urartular: Savaş tanrısı Haldi’ye tapınılırdı. Kaleler ve sulama sistemleri inşa ettiler.

Avrupa İnanç ve Sanat

🎭 Yunanlar:

• Çok tanrılı bir dine sahiptiler. Olimpiyat oyunları tanrılar onuruna düzenlenirdi.
• Felsefe, edebiyat ve tiyatroda gelişmişlerdir (Platon, Aristoteles).

🏛 Romalılar:

• Yunan kültüründen etkilenerek çok tanrılı inanç sistemine sahip oldular.
• Mimaride kemer ve kubbe sistemlerini geliştirdiler.

---

Eski Çağ’da Ekonomi ve Ticaret

Tarımın Rolü

🌾 Artı Ürün:

• Tarımdaki üretim fazlası, ticaretin ve şehirleşmenin temelini oluşturdu.

🛡 Tarımsal Güvenlik:

• Friglerde tarım aletlerine zarar vermenin idamla cezalandırılması gibi önlemler alınmıştır.

Ticaretin Gelişimi

💰 Paranın İcadı:

• Lidyalılar ticarette takası sona erdirerek parayı icat etti.

🚤 Deniz Ticareti:

• Fenikeliler, Akdeniz’deki kolonileriyle ticarette öncülük yaptı.

🚩 Karumlar:

• Asurlar Anadolu’da ticaret kolonileri kurdu. Kayseri Kültepe Karumu önemli bir ticaret merkeziydi.

---

Eski Çağ’da Hukuk ve Toplum Düzeni

⚖ Mezopotamya Hukuku:

• Sümerlerde Urukagina Kanunları tarihteki ilk yazılı hukuk sistemidir.
• Babillerde Hammurabi Kanunları: “Kısasa kısas” ilkesi öne çıkar.

⚡ Anadolu Hukuku:

• Hititler medeni hukuk sistemini geliştirdi. Kanunlarında insancıl yaklaşımlar göze çarpar.

📜 Türkistan Hukuku:

• Töre: Yazısız hukuk kuralları. Adalet, iyilik ve eşitlik temel alınırdı.

🏛 Avrupa Hukuku:

• Romalıların 12 Levha Kanunları, günümüz hukuk sisteminin temelini oluşturdu.

---

Özet ve Değerlendirme

• Tarım devrimi, yerleşik hayata geçişi sağladı ve medeniyetlerin temelini oluşturdu.
• Eski Çağ medeniyetlerinde sosyal sınıflar, ticaret, bilim ve sanat gelişti.
• Yazının icadı bilgi aktarımını hızlandırırken, hukuk sistemleri toplumsal düzeni sağladı.
• Medeniyetler coğrafi konumlarına bağlı olarak farklı inanç ve yönetim sistemleri geliştirdi.

Eski Çağ’da Bilim ve Teknoloji

Mezopotamya Medeniyetleri

🛕 Zigguratlar:

• Sümerler astronomi bilgilerini zigguratlarda gözlem yaptı.
• Ay yılı esaslı ilk takvimi geliştirdiler.

📜 Matematik:

• 60 tabanlı sistemle zaman, açı ve daire ölçümlerini yaptılar.
• İlk çarpım ve bölme tabloları Sümerlere aittir.

Mısır Medeniyeti

📐 Geometri ve Mimari:

• Piramitlerin inşasında geometrik hesaplamalar kullanıldı.
• Nil taşkınlarını kontrol etmek için mühendislik çalışmaları yapıldı.

🩺 Tıp:

• Mısırlılar mumyalama teknikleriyle tıp bilgisini ilerletti.
• İlk cerrahi uygulamalar ve hastalık kayıtları papirüslerde yer aldı.

Anadolu Medeniyetleri

🛡 Hititler:

• Hayvan anatomisi üzerine bilimsel çalışmalar yaptılar.
• Metal işleme ve silah üretiminde ileri seviyeye ulaştılar.

🌾 Frigler ve Urartular:

• Frigler tarım araçlarını geliştirdi.
• Urartular su mühendisliği ve sulama sistemleri kurarak tarımda verimi artırdı.

Avrupa Medeniyetleri

🏛 Yunan Bilim ve Felsefesi:

• Sokrates, Platon ve Aristoteles, felsefeyi sistematik hale getirdi.
• Hipokrat, modern tıbbın temelini atmıştır.
• Matematikte Pisagor ve Öklid, astronomide Aristarkus ve Batlamyus öne çıkmıştır.

🛡 Roma Teknolojisi:

• Su kemerleri, yollar ve kanalizasyon sistemleriyle şehircilikte öncü oldular.
• Beton kullanımını keşfederek dayanıklı yapılar inşa ettiler.

Türkistan Medeniyetleri

🌞 Türk Takvimi:

• 12 Hayvanlı Türk Takvimi, güneş yılına dayalıdır.
• Tarım ve hayvancılık faaliyetlerini düzenlemiştir.

⚒ Demircilik ve Madencilik:

• İskitler ve Hunlar, demir işleme tekniklerinde ustalaşmıştır.
• Göçebe yaşamlarında hafif ve taşınabilir aletler üretmişlerdir.

---

Eski Çağ’da Toplumsal Yapı ve Kültürel Etkileşim

Toplumsal Yapı

👑 Sosyal Tabakalar:

• Yöneticiler, din adamları, askerler, tüccarlar, zanaatkârlar, çiftçiler ve köleler şeklinde bir hiyerarşi vardı.
• Bu tabakalaşma, iş bölümünü ve ticari ilişkileri düzenledi.

🎭 Kültürel Aktarım:

• Yazının icadıyla edebi eserler, dini metinler ve bilimsel bilgiler nesiller boyu aktarıldı.
• Hammurabi Kanunları ve Gılgamış Destanı kültürel mirasın örneklerindendir.

Kültürel Etkileşim

🌍 Ticaret Yolları:

• İpek Yolu ve Baharat Yolu gibi ticaret rotaları medeniyetler arasında kültürel etkileşimi artırdı.
• Asurlar, ticaret kolonileriyle Anadolu’ya yazıyı taşıdı.

📜 Dil ve Yazı:

• Çivi yazısı (Sümerler), hiyeroglif (Mısır), alfabeye dönüşen Fenike yazısı farklı bölgelerde kullanılmaya başlandı.

---

Eski Çağ’da Askerî Yapı ve Savaş Taktikleri

Mezopotamya

⚔ Sümer Orduları:

• Ok, yay, mızrak gibi silahlar kullandılar.
• Savaş arabalarıyla stratejik üstünlük sağladılar.

🛡 Babiller:

• Kalelere ve tahkimatlara önem verdiler.

Anadolu Medeniyetleri

⚡ Hititler:

• İleri düzey savaş arabaları ve demir silahlarla donanmış ordular.
• Antlaşmalara önem verdiler; Kadeş Antlaşması dünyanın ilk yazılı barış antlaşmasıdır.

Türkistan

🏹 Asya Hunları:

• Turan Taktiği (Hilal Taktiği) ile düşmanı kuşatarak üstünlük sağladılar.
• Onlu Sistem, düzenli ve disiplinli orduların temelini oluşturdu.

---

Eski Çağ’da İnanç ve Mitoloji

Mezopotamya Mitolojisi

🛕 Tanrılar ve Tapınaklar:

• Sümerlerde Anu (gök tanrısı), Enlil (hava tanrısı) ve Ea (su tanrısı) baş tanrılardı.
• Zigguratlar hem dini hem astronomik amaçlarla kullanıldı.

📜 Edebi Eserler:

• Gılgamış Destanı, ölümsüzlük arayışını konu alan ilk epik destandır.

Mısır Mitolojisi

💀 Ölüm ve Ahiret İnancı:

• Osiris ölüm tanrısı, Ra güneş tanrısı olarak tapınılırdı.
• Mumyalama ve ölüler kitabı, ölüm sonrası yaşam inancını yansıtır.

Yunan Mitolojisi

⚡ Tanrılar ve Kahramanlar:

• Zeus (tanrıların kralı), Athena (bilgelik), Poseidon (denizler) gibi tanrılar öne çıkar.
• Homeros’un İlyada ve Odysseia destanları Yunan mitolojisinin temel eserlerindendir.

---

Eski Çağ’ın Mirası

• 📜 Yazı ve Hukuk: Sümerlerden Roma’ya kadar geliştirilen yazılı hukuk sistemleri günümüz adalet anlayışını şekillendirdi.
• 🏛 Mimari ve Şehircilik: Piramitler, zigguratlar, su kemerleri ve yollar modern mühendislik için temel oluşturdu.
• ⚖ Toplum ve Yönetim: Sosyal tabakalar ve demokratik sistemler, günümüz siyasi yapılarının temelidir.
• 🌍 Bilim ve Sanat: Matematik, astronomi, felsefe ve tıp, modern bilim ve sanat anlayışına ışık tuttu.

Eski Çağ’da Din ve Ritüeller

Mezopotamya Dini

🛕 Zigguratlar ve Tanrılar:

• Zigguratlar, Sümerler tarafından hem tapınak hem de gözlemevi olarak kullanılmıştır.
• Tanrılar çok sayıda olup doğa olaylarıyla ilişkilendirilmiştir:
  • Anu: Gök tanrısı.
  • Enlil: Hava tanrısı.
  • Ea: Su ve bilgelik tanrısı.

📜 Ritüeller:

• Kurban törenleri düzenlenir, tanrılara adaklar sunulurdu.
• Kâhinler, yıldız gözlemleriyle tanrıların mesajlarını yorumlardı.

Mısır Dini

💀 Ahiret İnancı ve Mumyalama:

• Ölülerin ruhlarının bedenlerine geri döneceğine inanıldığından mumyalama yapılırdı.
• Ölüler Kitabı, ölüm sonrası rehberlik eden dini bir metindir.

🌞 Ra ve Diğer Tanrılar:

• Ra: Güneş tanrısı ve tanrıların lideri.
• Osiris: Ölüm ve yeniden doğuşun tanrısı.
• İsis: Aile ve doğurganlık tanrıçası.

Anadolu Dini

⚡ Hititler:

• Çok tanrılı inançlarıyla Bin Tanrı İli olarak bilinirlerdi.
• Fırtına Tanrısı ve Güneş Tanrıçası önemliydi.
• Tanrılar adına bayramlarda kurbanlar sunulurdu.

🏺 Frigler:

• Bereket tanrıçası Kibele kutsal kabul edilirdi.

Yunan Dini

⚡ Tanrılar ve Mitler:

• Zeus, Athena, Poseidon gibi tanrılar Olimpos Dağı'nda yaşardı.
• Her tanrı bir doğa olayı ya da insan niteliğini temsil ederdi.

🎭 Kültürel Yansımalar:

• Tiyatro oyunları ve festivaller, tanrılar adına düzenlenirdi.
• Olimpiyatlar, tanrılara bağlılık göstergesi olarak başlamıştır.

Türkistan Dini

🌞 Gök Tanrı İnancı:

• Gök Tanrı, evrenin yaratıcısı ve düzenleyicisi olarak kabul edilirdi.
• Şamanizm ve atalar kültü de Türk toplumunda etkiliydi.

💀 Ritüeller ve Balballar:

• Mezarların başına dikilen balbal taşları, ölen kişinin ruhuna eşlik eden düşmanları temsil ederdi.

---

Eski Çağ’da Ekonomi ve Kaynak Kullanımı

Tarım ve Hayvancılık

🌾 Tarımsal Devrim:

• Tarım devrimi ile insanlar üretici konumuna geçti.
• Sulama sistemleri geliştirildi (Mezopotamya’da kanallar, Mısır’da Nil taşkınları).

🐄 Hayvancılık:

• Mezopotamya ve Anadolu’da hayvanların evcilleştirilmesiyle hayvancılık önemli bir geçim kaynağı oldu.
• Köpek, koyun ve keçi ilk evcilleştirilen hayvanlardır.

Ticaretin Doğuşu

💱 Takas ve Paranın İcadı:

• Tarım ve zanaat ürünlerinin takas edilmesi ticareti başlattı.
• Lidyalılar parayı icat ederek ekonomide devrim yaptılar.

🚩 Ticaret Rotaları:

• Asurlar, Anadolu’da ticaret kolonileri kurarak yazıyı yaydılar (Kayseri Kültepe Karumu).
• Fenikeliler, Akdeniz çevresinde deniz ticaretini geliştirdi.

---

Eski Çağ’da Sanat ve Edebiyat

Mezopotamya Sanatı ve Edebiyatı

📜 Gılgamış Destanı:

• Dünyanın bilinen en eski edebi eseri. Ölüm ve ölümsüzlük arayışı işlenmiştir.

🎨 Sanat ve Zanaat:

• Çivi yazısıyla tabletler, kabartmalar ve heykeller sanatın temelini oluşturdu.

Mısır Sanatı ve Edebiyatı

🏺 Hiyeroglif ve Papirüs:

• Resim yazısı olan hiyeroglif, dini ve resmi metinlerde kullanılmıştır.
• Papirüs, yazılı eserlerin korunmasını sağlamıştır.

🔨 Mimari:

• Piramitler ve Sfenks gibi eserler Mısır’ın simgeleridir.

Anadolu Sanatı ve Edebiyatı

🎭 Hitit ve Urartu:

• Hitit kabartmaları, kralları ve tanrıları betimleyen sanatsal eserlerdir.
• Urartuların kaleleri ve su kanalları mimarideki ustalıklarını gösterir.

Yunan Sanatı ve Edebiyatı

🎨 Tiyatro ve Heykel:

• Anıtsal tiyatrolar ve tapınaklar inşa edilmiştir (Atina Akropolisi, Parthenon).
• Tanrılar ve mitolojik kahramanlar, heykellerde sıkça tasvir edilmiştir.

📜 Homeros’un Destanları:

• İlyada ve Odysseia, Yunan mitolojisinin en önemli eserleridir.

Türkistan Sanatı ve Edebiyatı

⚒ Zanaat ve Kakmacılık:

• Türkler, metal işleme (demircilik, kakmacılık) ve kuyumculukta ileri seviyeye ulaşmışlardır.

📜 Sözlü Edebiyat:

• Dede Korkut Hikâyeleri, Türklerin yaşamını ve inançlarını yansıtır.

---

Eski Çağ’ın Kalıcı Mirası

• 🛕 İnanç Sistemleri: Tanrılar, mitolojik hikâyeler ve dini yapılar, Eski Çağ’ın manevi mirasını oluşturur.
• 📜 Hukuk: Hammurabi Kanunları, 12 Levha Kanunları gibi yazılı sistemler modern hukuk sistemlerine ışık tuttu.
• 🛡 Askerî Sistemler: Hititlerin savaş arabaları, Türklerin Turan taktiği gibi yenilikler savaş tarihinde iz bıraktı.
• 🎭 Sanat ve Edebiyat: Homeros’un destanları, Gılgamış gibi eserler günümüzde de edebiyatın temel taşlarıdır.
• ⚒ Bilim ve Teknoloji: Matematik, astronomi ve mühendislikteki gelişmeler modern bilimin öncüsü oldu.

---

Benzer Paylaşımlar

Anahtar Kelimler Eski Çağ Medeniyetleri Mezopotamya Uygarlıkları Sümerler Mısır Medeniyeti Hititler Urartular Yunan Medeniyeti Eski Türkler Gök Tanrı İnancı Themis Heykeli Hukuk Tarihi İnanç Sistemleri Bilim ve Sanat Astronomi ve Matematik Tarihi Tapınaklar Kültürel Miras Eski Çağ Felsefesi Hipokrat ve Tıp