11.SINIF SEÇMELİ TARİH, 2.ÜNİTE: TÜRKLERDE TOPLUM YAPISI

Admin
By -
0


TÜRKLERDE TOPLUM YAPISI

A-İLK TÜRK DEVLETLERİNDE TOPLUM

1. İslamiyet öncesi Türk devletlerinin yaşadıkları coğrafyalarda karasal iklim hüküm sürdüğü için burada yaşayan insanlar hayvancılıkla geçimlerini sağlamışlardır.

2. Temel geçim kaynakları hayvancılık olan  İlk Türk devletleri hayvanlarını beslemek içini Konar göçer bir yaşam tarzı sürmüşlerdir.

3. Konar göçer yaşam süren İslamiyet öncesi Türk Devletlerinde sınıflaşma ve kölelik bulunmamaktadır.

4. İlk Türk devletlerinde toplumun temel yapı taşı olan aileye "Oğuş" adı verilmiştir.

5. İlk Türk devletlerinde ailelerin bir araya gelmesiyle oluşan Aileler Birliğine "Uruğ" adı verilmiştir.

6. İlk Türk devletlerinde grupların bir araya gelmesiyle oluşan kabile-aşiretlere "Boy" adı verilmiştir.

7. İlk Türk devletlerinde aşiretlerin bir araya gelmesiyle meydana gelen millete "Budun" adı verilmiştir.

8. İslamiyet öncesi Türklerde devlete "İL" adı verilmiştir.

9. İslamiyet öncesi Türk toplumu gökyüzünde bir tanrının olduğuna inanılan Göktanrı inancına yönelmişlerdir.

10. İslamiyet öncesi Türklerde ölen kişi eğer iyi biriyse Uçmağ'a yani cennete gittiğine Eğer ki kötü biriyse Tamu'ya yani Cehenneme gittiğine İnanılırdı.

11. İslamiyet öncesi Türk Devletlerinde yapılan cenaze törenlerine Yuğ adı verilmiştir.

 

B-OSMANLI DEVLETİ'NDE TOPLUM

1. Anadolu Selçuklu Devleti'nde Usta Çırak ilişkisi ile işini hakkıyla yapan ustalar yetiştiren esnaf dayanışma teşkilatına "Ahilik" adı verilmiştir.

2. Anadolu Selçuklu Devleti'nde esnafları ve üretilen malları denetleyen kuruma "Ahi Teşkilatı" adı verilmiştir

3. İlk Türk devletlerinde olduğu gibi Türk İslam devletlerinde de toplum Aterkil (Peterşahi) aile yapısına sahiptir.

4. Osmanlı Devleti'nde toplum Yönetenler ve Yönetilenler olmak üzere iki gruptan oluşmuştur.

5. Yönetenler grubu ile yönetilenler grubunu birbirinden ayıran en önemli özellik yönetenler devletten maaş alır yönetenler ise Devlete vergi öderdi.

6. Osmanlı Devleti'nde Dini, idari ve askeri alanlarda görev ve yetkileri bulunan kesime "Yönetenler" adı verilmiştir.

7. Osmanlı Devleti'nde Yönetenler sınıfı "Seyfiye, İlmiye ve Kalemiye" olmak üzere üç gruba ayrılırdı.

8. Osmanlı Devleti'nde idari ve askeri işlerle meşgul olan devlet görevlilerinin bulunduğu sınıfa "Seyfiye"  adı verilmiştir.

9. Osmanlı Devleti'ndeki Seyfiye sınıfının en önemli temsilcileri "Sadrazam, vezirler, Yeniçeri Ağası, Kaptanı Derya, Beylerbeyi Sancak beyi, Subaşı ve Tımarlı sipahiler" gösterilebilir.

10. Osmanlı Devleti'nde din eğitim ve hukuk işleri ile ilgilenen devlet görevlilerinin bulunduğu sınıfa İlmiye (Ulema) adı verilmiştir.

11. Osmanlı Devleti'ndeki ilmiye sınıfının en önemli temsilcileri "Kazasker, Şeyhülislam, Kadı, Müderris ve Müftü" gösterilebilir.

12. Osmanlı Devleti'nde ilmiye sınıfının en tepesinde Şeyhülislam bulunurdu.

13. Osmanlı Devleti'nde devlet hazinesi ile ilgili kayıtları tutan ve yeni fethedilen yerleri Tahrir defterlerine kaydeden devlet görevlilerinin bulunduğu sınıfa "Kalemiye" adı verilmiştir.

14. Osmanlı Devleti'nde Kalemiye sınıfının en önemli temsilcileri "Defterdar, Nişancı ve Reisülküttap" gösterilebilir.

15. Osmanlılarda devlete vergi ödeyen Köylü, Şehirli ve Göçebe kesiminin oluşturduğu sınıfa Yönetilenler adı verilmiştir.

16. Osmanlılarda çiftçilikle geçimini sağlayan devletin toprağını işleyerek devlete vergi ödeyen kesime "Köylüler" adı verilmiştir.

17. Osmanlılarda Ticaret ve zanaatla uğraşan, devlete vergi ödeyen kesime "Şehirliler" adı verilmiştir.

18. Osmanlılarda hayvancılıkla geçimini sağlayan, Konar göçer bir yaşam süren ve hayvan başına devlete vergi ödeyen kesime "Göçebeler" adı verilmiştir.

19. Osmanlı Devleti'nde birlik ve beraberliği sağlamak için farklı inançtaki toplumların kendi inançlarını özgürce yaşamalarına imkan sağlayan düşünceye Millet sistemi adı verilmiştir.

20. Millet sistemi İlk kez Fatih Sultan Mehmet döneminde gözle görülür bir şekilde uygulanmıştır.

21. Osmanlı Devleti'nde zengin kişilerin kendilerine ait malları veya gelirleri ömür boyu insanlığın hizmetine sunmasına Vakıf adı verilir.

22. Osmanlı Devleti'ndeki Vakıf sisteminde vakfedilen mala "Mevkuf", vakfın kuruluş belgesine "Vakfiye" ve vakfın yönetim kuruluna "Mütevelli" adı verilmiştir.

23. Bir kişinin bir malı vakfedebilmesi için kişinin özgür ve yetişkin olması ayrıca malın kendisine ait olması gerekmektedir.

24. Osmanlı Devleti'nde vakfedilen mallar; satılamaz başka birine devredilemez veya miras bırakılamaz.

25. Anadolu Selçuklu Devleti'nde Ahi teşkilatı adıyla varlık gösteren esnaf dayanışma teşkilatı, Osmanlı Devleti'nde Lonca teşkilatı adıyla devam etmiştir.

26. Osmanlı Devleti'nde borç defterine Zimen Defterleri adı verilmiştir.

27. Kadı tarafından tutulan ve "ailenin çocuk sayısı, mirasçıların durumu ve evliliklerin" kaydedildiği defterlere "Tereke Defterleri" adı verilmiştir.

28. Osmanlı Devleti'nde evlenen bir erkeğin nikah esnasında şahitlerin huzurunda evleneceği kadına verdiği nikah bedeline "Mehir" adı verilir.

29. Osmanlı devletinde halk için "Reaya" tabiri kullanılmıştır.

30. II. Mahmut'tan itibaren Osmanlı halkı (reaya) için "Tebaa" tabiri kullanılmaya başlanmıştır.

31. Cumhuriyet döneminde Türkiye halkı için "Vatandaş" tabiri kullanılmaya başlanmıştır.

32. 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı ile Osmanlı topraklarında yaşayan farklı etnik ve dini gruplar eşit sayılmıştır.

33. II. Mahmut döneminde kıyafet alanında önemli değişimler yaşanmıştır. Devlet memurları ve halk sarık yerine fes takmaya başlamış, şalvar yerine pantolon giymeye başlamıştır.

34. Osmanlı Devletinde sosyal yardımlaşma amacıyla Darülaceze, Hamidiye Etfal Hastanesi, Darüşşafaka, Darül Eytam ve Hilalı Ahmer Cemiyeti kurulmuştur.

35. Etnik ve dini fark gözetmeksizin bakıma muhtaç yaşlı ve engelli insanlara ve çocuklara hizmet vermek amacıyla  II.Abdülhamit zamanında 1895 yılında Darülaceze kurulmuştur.

36. Osmanlılardaki İlk çocuk hastanesi olan Hamiye Etfal Hastanesi, II. Abdülhamid zamanında 1899 yılında kurulmuştur.

37. Maddi durumu iyi olmayan öğrencileri okutmak amacıyla Sultan Abdülaziz döneminde Darüşşafaka (şevkat evi) kurulmuştur.

38. I.Dünya Savaşında yetim ve öksüz kalan çocukların barınmasını sağlamak amacıyla Darüleytam adı verilen yurtlar kurulmuştur.

39. Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım yardım etmek amacıyla Sultan Abdülaziz zamanında 1868 yılında Hilalıahmer Cemiyeti kurulmuştur. 1947 yılında Türk Kızılayı adını almıştır.

 

C-CUMHURİYET DÖNEMİ TOPLUM

1. Cumhuriyet döneminde Türkiye halkı "Vatandaş" olarak adlandırılmaya başlanmıştır.

2. Atatürk zamanında Toplumsal alanda; Tekke, zaviye ve türbeler kapatılmış. Kılık kıyafet yasası çıkarılmış. Soyadı kanunu kabul edilmiştir.

3. Atatürk zamanında kabul edilen Medeni Kanunla aile içi ilişkiler Medeni Kanun ile düzenlenmiştir.

4. Atatürk zamanında kabul edilen Medeni Kanunla toplumsal alanda kadın erkek eşitliği getirilmiştir.

 

KAYNAK: muallimitarih.blogspot.com

 

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE TOPLUM

İlk Türk devletlerinin yaşadıkları coğrafyalarda karasal iklim hüküm sürdüğü için bu coğrafyalar insan yaşamı açısından zor bölgelerdi. Temel geçim kaynakları hayvancılık olan ilk Türk toplumları, bu zor coğrafya koşulları yüzünden konargöçer hayat tarzını benimsemişlerdir.

Yaşam tarzı nedeniyle İlk Türk toplumlarında sınıfsal bir tabakalaşma olmamıştır.

TÜRKLERDE TOPLUM YAPISI:

OĞUŞ (aile): İlk Türk Devletlerinin temel yapı taşıdır,

Ailelerin bir araya gelmesiyle URUĞ (aileler birliği) meydana gelir,

Uruğların bir araya gelmesiyle BOY (kabile-aşiret) oluşur,

kabilelerin bir araya gelmesiyle BUDUN (millet, halk) meydana gelir

daha sonra İL (devlet) meydana gelir.

 

İlk Türk toplumlarında aileye büyük önem verilmiş, aile devletin temeli olarak kabul edilmiştir. Türklerde erkek çocuk, “Ocağı tüttürecek kişi” olarak görülürdü. Türklerde tek eşlilik esastı ve genellikle akraba dışında biriyle evlilik tercih edilirdi

Türklerin yaşadığı coğrafya ve o bölgenin özelliklerinden kaynaklanan ağır hayat şartları, Türklerin inançlarının şekillenmesinde de etkili olmuştur.

Gökyüzünün hayatlarında belirleyici bir rol oynadığını fark eden Türkler, Gök Tanrı inancına yönelmiş, bu inançta gökyüzünde bir yaratıcının varlığından söz etmişlerdir. Türkler Tanrı’yı eşi benzeri olmayan ve insanlara hükmeden yüce bir varlık olarak görmüşlerdir. Çünkü Türkler için Tanrı, aynı zamanda siyasi iktidarın da meşruiyet kaynağıydı.

Ölen kişi iyi biriyse UÇMAĞ’a (cennet) gittiğine, kötü biriyse TAMU’ya (cehennem) gittiğine inanılırdı. Türklerde cenaze törenlerine yuğ denilirdi.

 

TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM

TOPLUMSAL YAPININ ÖZELLİKLERİ

İlk Türk İslam devletlerinde toplum İslamiyet’in etkisiyle yeniden şekillenmiş, bu dönemde şehir hayatı yaygınlaşmış, giyim ve kuşamda pek değişiklik olmamıştır.

İslamiyet öncesi Türk toplumunda gündelik yaşamın işleyişini töre belirlerken, İslamiyet’in etkisiyle töre kurallarının yanında İslami kurallar etkili olmaya başlamıştır.

İlk Türk Devletlerinde olduğu gibi Türk İslam devletlerinde de bir sosyal tabakalaşma görülmemiştir.

Türk İslam toplumunda, İslamiyet öncesi Türk toplumlarında olduğu gibi PEDERŞAHİ (ataerkil) aile yapısı görülmektedir.

Türkiye Selçukluları’nda bir kadın örgütlenmesi olarak Bacıyan-ı Rum adı verilen teşkilat göze çarpar. Kadınların üretimde ve sosyal yaşamda örgütlenmesini sağlayan bu teşkilatın kurucusu, Ahiliğin kurucusu Ahi Evran’ın eşi Fatma Bacı’dır. DEVAMI….


Yorum Gönder

0Yorumlar

Sizin Görüşünüz Bizim İçin Değerli!

Yorum Gönder (0)