ANADOLU’DA KURULAN BİRİNCİ DÖNEM TÜRK BEYLİKLERİ (KISA ÖZET)

 

ANADOLU’DA KURULAN I.DÖNEM TÜRK BEYLİKLERİ

 

İlk Türk Beylikleri Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulmuştur. Bu konu aynı zamanda Türkiye Tarihi konusuna giriş niteliğindedir. Türklerin tarihi Oğuz Türklerinden Selçukluların Anadolu’yu fethiyle başlamıştır. Çağrı Bey Anadolu’ya yaptığı keşif akınları ile beraber Anadolu topraklarını tanıma imkanı bulmuştur. 1048 Pasinler Savaşı ve 1071 Malazgirt Savaşı ile Bizans’ın direnişi kırılarak Anadolu artık bir Türk yurdu olmaya başlamıştır.

• SALTUKLULAR: Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliği Saltukoğulları’dır. Erzurum ve çevresinde Ebu Kasım tarafından kurulan Saltukoğlu Beyliği, 1202 yılında Anadolu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah tarafından yıkılmıştır.

• MENGÜCEKLİLER: Mengücek Gazi tarafından Erzincan ve çevresinde kurulan Mengücekler, 1228 yılında 1. Aleaddin Keykubat tarafından yıkılmıştır.

• DANİŞMENDLİLER: Sivası merkez olmak üzere Tokat, Amasya ve Kayseri civarını içine alarak kurulmuş olan Danişmendliler, Gazi Ahmet Bey tarafından kurulmuştur. Haçlı ordularına karşı büyük savaş veren Danişmendler, 1178 yılında 2. Kılıçarslan tarafından yıkılmıştır.

Danişmendliler ile unutmamamız gereken iki önemli nokta vardır. Birincisi, Tokat’ta yer alan ve Danişmendliler tarafından yapılan Yağıbasan Medresesi, Anadolu’da kurulan ilk medresedir. Ayrıca ilk para bastıran beylik Danişmendlilerdır.

• ARTUKLULAR: Artuk Bey’in oğulları Sökmen ve İl Gazi tarafından kurulmuş olan Artuklular, 3 kola ayrılarak gelişmişlerdir.

• Hasankeyf Kolu: Eyyubiler tarafından 1232 yılında yıkılmıştır.

• Harput Kolu: Anadolu Selçukluları tarafından 1234 yılında yıkılmıştır.

• Mardin Kolu: Akkoyunlular tarafından 1409 yılında yıkılmıştır.

• Malabadi Köprüsü

• Hasankeyf Köprüsü

• Haburman Köprüsü

• Deve Geçidi Köprüsü

• Dunaysu Köprüsü

• Amarçay Köprüsü

 

• ÇAKA BEYLİĞİ: Çaka Beyliği, Çaka Bey tarafından İzmir yöresinde kurulmuştur. Çaka Beyliği Anadolu’da kurulan ilk denizci beylik olma özelliğini taşır. Çaka Bey de ilk Türk denizcisidir.

 

Diğer Türk Beylikleri;

• Sökmenoğulları: Ahlat ve Van Gölü civarında kurulmuştur.

• Dilmaçoğulları: Bitlis.

• Çubukoğulları: Harput.

• Tanrıvermişoğulları: Efes.

• Yınaloğulları: Diyarbakır yöresinde kurulmuştur.

 

İLK TÜRK BEYLİKLERİ ÖZELLİKLERİ

• İlk Türk beylikleri Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’nun fethiyle görevlendirilen komutanlar tarafından kurulmuştur.

• Anadolu’nun Türkleşmesinde önemli bir yere sahiptirler.

• Türk İslam kültür ve medeniyetinin gelişimine katkıda bulunmuşlardır.

• Bizans ve haçlılara karşı başarılı bir şekilde mücadele etmişlerdir.

• İlk Türk Beylikleri, kurucularının ismi ile ortaya çıkmışlardır.