OSMANLI DEVLETİNDE 18. YÜZYIL ISLAHATLARI

OSMANLI DEVLETİNDE 18. YÜZYIL ISLAHATLARI

Islahat, bir sistemin veya kurumun daha iyi hale getirilmesi, düzeltilmesi veya yenilenmesi amacıyla yapılan değişiklikleri ifade eder. Islahatlar genellikle mevcut durumu iyileştirmek, sorunları çözmek veya performansı artırmak için yapılır.

Bu değişiklikler, yönetim, hukuk, eğitim, ekonomi, askeri yapı, sosyal düzen veya diğer alanlarda gerçekleşebilir. Islahatlar, toplumun ihtiyaçlarına uyum sağlamak, gelişmelerle başa çıkmak veya dönüşümü teşvik etmek amacıyla yapılır.

Islahatlar genellikle bir plan, politika veya reform programı çerçevesinde gerçekleştirilir ve geniş kapsamlı değişiklikleri içerebilir.

 

ASKERİ ALANDA YAPILAN ISLAHATLAR

1734’te Hendesehane (Kara Mühendishanesi) açıldı. Bu mühendishane aynı zamanda Osmanlı’da Avrupa tarzındaki ilk teknik okuldur (I. Mahmut dönemi).

Humbaracı Ocağı’nın başına Fransız kökenli Humbaracı Ahmet Paşa (Comte de Bonneval) getirilerek bu ocak yeniden düzenlendi (I. Mahmut dönemi).

Fransız kökenli Baron de Tott, Sürat Topçuları Ocağı’nı kurdu (III. Mustafa dönemi).

Mühendishanei Bahri Hümayûn (Deniz Mühendishanesi) kuruldu (III. Mustafa dönemi).

İstihkâm Okulu açıldı (I. Abdülhamit dönemi).

III. Selim, 1793’te Batı tarzı modern bir ordu olan Nizamı Cedit Ordusu’nu kurdu. Ayrıca Kara Mühendishanesi (Hendesehane)’yi  Mühendishanei Berri Hümayûn adıyla modern bir askerî okula dönüştürdü.

 

KÜLTÜR VE SANAT ALANINDA YAPILAN ISLAHATLAR

* Lale Devri’nde tercüme heyetleri kuruldu; yabancı eserler (özellikle Batı dillerinden bilimsel eserler) Türkçe’ye çevrildi.

* Şiirde Nedim, tasavvuf şiirinde Şeyh Galip, minyatürde ise Levnî 18. yy’ın önemli isimleridir.

* Paris’teki Versay Sarayı, 18. yy Osmanlı mimarî anlayışının değişmesinde etkili oldu; İstanbul’daki Sadabad Sarayı’nın yapımında bu saray model alındı.

* Ressamlara devlet adamlarının portreleri yaptırıldı.

* Avrupa’nın barok ve rokoko mimarî üsluplarından etkilenilerek 18. yy’da yapılan 2 Osmanlı eseri: Nuruosmaniye Camii (İstanbul) ve İshak Paşa Sarayı (Ağrı).

* Klasik Türk müziği makamlarından biri olan Suzîdilara makamı, III. Selim’e aittir. Bu padişah  Batı müziğine de ilgi duymuş, sarayda opera ve konserler verdirtmiştir. Ayrıca askerî bir bando kurdurtmuştur.

* Osmanlı mehter müziği 18. yy’da Avrupa’da Alla Turca (Alaturka) ismiyle popüler olmuş, birçok ünlü sanatçıyı etkilemiştir; Mozart bu müzikten esinlenerek Türk Marşı isimli bir eser yazmıştır.

 

18. YY ISLAHATLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ:

1) Osmanlı Batı’nın gerisinde kaldığını kabul etti ve ilk kez Batı’yı örnek alarak ıslahat yapıldı (Lale Devri’nde).

2) İlk kez toplumsal ve kültürel alanlarda ıslahatlar yapıldı (Ulema, Yeniçeriler ve halk tepki gösterdiği için 1730’dan sonra genelde askerî alanda ıslahatlar yapıldı).

3) Askerî alanda yapılan ıslahatlarda Avrupalı teknik elemanlar ve subaylardan yararlanıldı.

4) 17. Yy (Duraklama Dönemi) ıslahatlarından farklı olarak daha kalıcı ve başarılıdır çünkü sorunların gerçek nedenlerine inilmiş, akılcı çözümler uygulanmıştır. Fakat halktan yeterli desteği görmemiş, sık sık isyanlarla kesintiye uğradığı için sistemli bir devlet politikası haline gelememiş.

5) Yönetim ve hukuk alanlarında ıslahat YAPILMAMIŞTIR.