20.YÜZYIL ÖNEMLİ GELİŞMELER-2

 

1.      Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na Girişi (1914): Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'nın başlangıcında Almanya ve Avusturya-Macaristan ile ittifak yaparak savaşa girmiştir. Bu ittifak, Osmanlı İmparatorluğu'na "İttifak Devletleri" olarak bilinen tarafta yer alma fırsatı vermiştir.

2.      Ermeni Terör Örgütü ASALA'nın Kuruluşu (1915): 1915 yılında, Ermeni Sorunu ile ilgili olarak faaliyet göstermek üzere "Ermeni Devrimci Federasyonu" adı altında kurulan ASALA (Ermeni Soykırımı'nı Anma, Kurtarma ve Adalet) terör örgütü, özellikle 1970'ler ve 1980'lerde uluslararası alanda terör saldırıları düzenlemiştir.

3.      Mahatma Gandhi'nin Hindistan'a Dönüşü ve Bağımsızlık Mücadelesi (1915): Mahatma Gandhi, 1915 yılında Güney Afrika'dan Hindistan'a döndü. Hindistan'ın bağımsızlık mücadelesine liderlik etmeye başladı ve Hindistan halkını şiddet içermeyen sivil itaatsizlik ve pasif direniş yöntemleriyle harekete geçirerek İngiliz sömürge yönetimine karşı mücadele verdi.

4.      Sarıkamış Felaketi (1915): I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu, Rusya'ya karşı Doğu Cephesi'nde büyük bir taarruz olan Sarıkamış Harekatı'nı başlattı. Ancak olumsuz hava koşulları ve yanlış planlama gibi nedenlerle binlerce Osmanlı askeri donarak hayatını kaybetti.

5.      Çanakkale Savaşı (1915): I. Dünya Savaşı sırasında, Osmanlı İmparatorluğu'nun müttefiki Almanya ile birlikte İtilaf Devletleri'nin (özellikle İngiltere ve Fransa) saldırılarına karşı Çanakkale Boğazı'nda savunma amaçlı bir savaş yapıldı. Türk ordusu büyük bir direniş gösterdi ve düşmanın boğaza geçişini engelledi.

6.      Mac Mahon Antlaşması (1915): I. Dünya Savaşı sırasında, Araplar ile İngilizler arasında gizlice yapılan bir antlaşmadır. İngilizler, Araplarla işbirliği yaparak Osmanlı İmparatorluğu'nu zayıflatmak amacıyla antlaşma imzalamışlardır.

7.      Tehcir Kanunu ve Ermeni Sürgünü (1915): Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı sırasında Tehcir Kanunu'nu çıkardı. Bu kanun kapsamında, Osmanlı topraklarında yaşayan Ermeni nüfusunun bir kısmı zorunlu göçe tabi tutuldu. Sürgün sırasında birçok Ermeni, yollarda açlık, susuzluk ve salgın hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti. Bu süreç, tarihte Ermeni Soykırımı olarak bilinir.

8.      Sykes Picot Antlaşması (1916): I. Dünya Savaşı sırasında, İngiltere, Fransa ve Rusya arasında gizlice yapılan bir antlaşmadır. Bu antlaşmada, Osmanlı İmparatorluğu'nun toprakları ve Arap bölgeleri paylaşıldı ve yeni sınırlar belirlendi. Ancak antlaşma sonrasında bazı hükümler değişti ve sınırlar tekrar düzenlendi.

9.      Basmacı Hareketi (1916-1935): I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında, Rus İmparatorluğu'nun Orta Asya bölgelerini işgal etmesi ve baskı politikaları sonucunda ortaya çıkan yerli direniş hareketidir. Basmacılar, Rus işgaline karşı silahlı mücadele vermiştir.

10. Saint Jean de Maurienne Antlaşması (1917): Bu antlaşma, I. Dünya Savaşı sırasında, İtalya ile İtilaf Devletleri (Fransa, İngiltere ve Rusya) arasında imzalandı. Antlaşma, İtalya'nın savaşa katılma karşılığında Fransız ve İngiliz desteğini kabul ettiği bir ittifak anlaşmasıydı. İtalya, antlaşma sonucunda bazı Avusturya-Macaristan topraklarını talep edecekti.

11. Balfour Deklarasyonu (1917): Bu deklarasyon, İngiliz Dışişleri Bakanı Arthur Balfour tarafından yayınlandı. Deklarasyon, Siyonist hareketin liderlerinden Lord Rothschild'e yazılmış bir mektuptu. Mektupta, İngiltere hükümetinin, Filistin topraklarında Yahudi bir devletinin kurulması fikrine destek verdiği ifade ediliyordu. Bu deklarasyon, İsrail Devleti'nin kuruluş sürecinde önemli bir adım olarak kabul edilir.

12. Mart Devrimi (1917): Çarlık Rusya'da, II. Nicholas yönetimi altında yoğunlaşan sosyal ve ekonomik sorunlar nedeniyle kitlesel protestolar başladı. Protestolar sonucunda II. Nicholas, 2 Mart 1917 tarihinde tahttan feragat etmek zorunda kaldı ve Rusya'da monarşi sona erdi.

13. Ekim Devrimi (1917): Rusya'da, Bolşevik Parti lideri Vladimir Lenin'in liderliğinde bir devrim gerçekleşti. 7 Kasım 1917'de (Rusya takvimine göre 25 Ekim) gerçekleşen bu devrimde, Bolşevikler Petrograd'ı ele geçirdi ve geçici hükümeti devirerek iktidarı ele geçirdi. Bu olay sonucunda Sovyetler Birliği'nin temelleri atılmış oldu.

14. Duma Meclisi'nin Kapatılması (1917): Ekim Devrimi'nden sonra Bolşevikler, Duma Meclisi'ni feshetti ve yerine Sovyetler (işçi ve köylü temsilcilerinden oluşan) meclisini kurdu. Bu adım, Rusya'daki politik sistemde önemli bir değişikliğe işaret etti ve meclis sisteminin Sovyetler tarafından yönetileceği dönemin başlangıcını oluşturdu.

15. Lenin Dönemi (1917-1924): Ekim Devrimi'nden sonra Vladimir Lenin liderliğindeki Bolşevik Parti, Rusya'da iktidarı ele geçirerek Sovyetler Birliği'ni kurdu. Lenin, ülkenin politik, ekonomik ve sosyal reformlarını yönlendirdi ve sosyalist devrimin ilk yıllarında ülkenin lideri olarak görev yaptı. Ancak Lenin, 1924 yılında erken bir yaşta hayatını kaybetti.

16. ÇEKA Kuruluşu (1917): ÇEKA (Çrezvyçaynaya Komissiya) veya Siyasi Gözetim Komitesi, Bolşevik Rusya'da kurulan ilk istihbarat ve güvenlik teşkilatıydı. ÇEKA, iç ve dış düşmanlarla mücadele etmek, istihbarat toplamak ve siyasi muhalifleri etkisiz hale getirmek gibi görevlerle donatıldı. Daha sonraları KGB'nin (Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti) temelini oluşturan bu örgüt, Sovyetler Birliği'nde uzun yıllar boyunca etkili bir güç oldu.

17. Rusya'nın I. Dünya Savaşı'ndan Çekilmesi (1917): Ekim Devrimi ve iç karışıklıklar, Rusya'nın I. Dünya Savaşı'ndan çekilmesine yol açtı. Bolşevikler, savaşı sona erdirmek ve iç problemlerle uğraşmak için Almanya ile Brest-Litovsk Antlaşması'nı imzalayarak savaştan çekildi. Bu antlaşma sonucunda Rusya, önemli topraklarını kaybederek savaştan çekilmeyi kabul etti.

18. Brest Litovsk Antlaşması (1918): I. Dünya Savaşı sırasında, Rusya'daki Bolşevik hükümeti, Almanya ile ayrı bir barış antlaşması imzaladı. Brest Litovsk Antlaşması olarak bilinen bu anlaşma ile Rusya, savaştan çekildi ve Almanya'ya önemli topraklar ve kaynaklar verdi. Bu antlaşma, Rusya'nın savaştan çekilme sürecini resmileştirdi ve savaşın doğu cephesini sona erdirdi.