20. YÜZYIL ÖNEMLİ GELİŞMELER-3

 

1.      Alman İşçi Partisi'nin Kuruluşu (1918): Almanya'da, 5 Ocak 1919'da kurulan Alman İşçi Partisi (Deutsche Arbeiterpartei - DAP), Adolf Hitler ve Anton Drexler tarafından kuruldu. Parti, daha sonraları Nazi Partisi olarak bilinecek ve Almanya'nın en güçlü siyasi güçlerinden biri haline gelecektir.

2.      Wilson İlkeleri (1918): Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Woodrow Wilson tarafından, 8 Ocak 1918'de ABD Kongresi'nde açıklanan 14 maddelik bir programdır. Bu ilkeler, I. Dünya Savaşı'nın sona ermesi ve barışın tesis edilmesi için önemli bir yol haritası niteliğindeydi. Wilson İlkeleri, uluslararası ilişkilerde barışçıl bir düzenin kurulmasını ve milletlerin kendi kaderlerini tayin etme hakkını desteklemekteydi.

3.      Sultan Mehmet Reşat'ın Hayatını Kaybetmesi (1918): Osmanlı İmparatorluğu'nun 35. padişahı olan Sultan Mehmet Reşat, 3 Temmuz 1918 tarihinde vefat etti. Onun ölümüyle Osmanlı tahtına kardeşi Mehmet Vahdettin geçti.

4.      Mehmet Vahdettin Dönemi (1918-1922): Sultan Mehmet Vahdettin, Sultan Mehmet Reşat'ın vefatı üzerine Osmanlı tahtına geçen son Osmanlı padişahı oldu. Vahdettin'in dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarına denk gelir ve imparatorluğun sonunu yaşayan bir dönemdir.

5.      Mondros Ateşkes Antlaşması (1918): I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu, İtilaf Devletleri ile 30 Ekim 1918'de Mondros Limanı'nda bir ateşkes antlaşması imzaladı. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaştan çekildiğini resmen ilan ederek savaş durumunu sona erdirdi.

6.      Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndan Çekilmesi (1918): Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'ndan çekildi. Bu antlaşma, İtilaf Devletleri'nin Osmanlı topraklarını işgal etmesine ve Osmanlı Devleti'nin savaşta mağlup olması sonucunda büyük toprak kayıplarına neden oldu.

7.      Enver Paşa ve İttihat Terakki Partisinin Önde Gelen Üyelerinin Osmanlı Topraklarını Terk Etmesi: Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda mağlup olmasından ve topraklarının işgal edilmesinden sonra, Osmanlı liderleri ve İttihat Terakki Partisi üyeleri ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Başta Enver Paşa olmak üzere birçok lider, Almanya'ya ve diğer Orta Doğu ülkelerine kaçtılar.

8.      Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Kuruluşu (1918): I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, Rus İmparatorluğu'nun çökmesiyle Azerbaycan, bağımsızlık ilan eden bir cumhuriyet olarak ortaya çıktı. 28 Mayıs 1918'de Tiflis'te toplanan Milli Şura tarafından Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ilan edildi. Başlangıçta kısa süreli bağımsızlık yaşayan bu cumhuriyet, kısa bir süre sonra Sovyetler Birliği'nin kurulması ve Bolşeviklerin Azerbaycan'ı işgaliyle sona erdi.

9.      Hint Milli Hareketi (1919-1948): Hindistan, 1919'dan 1947'ye kadar İngiliz sömürgesi altında kaldı. Mahatma Gandhi önderliğinde Hint halkı, pasif direniş ve sivil itaatsizlik gibi barışçıl yöntemlerle İngilizlere karşı bağımsızlık mücadelesi verdi. 15 Ağustos 1947'de Hindistan, İngiltere'den bağımsızlığını kazanarak iki ayrı devlete bölündü: Hindistan ve Pakistan.

10. Paris Barış Konferansı (1919): I. Dünya Savaşı sonrasında düzenlenen konferans, İtilaf Devletleri (Fransa, İngiltere, ABD vb.) ile Almanya ve diğer yenik devletler arasında barış antlaşmalarının imzalandığı toplantıdır. Osmanlı Devleti içinse benzer bir süreç San Remo Konferansı'nda yaşandı. Paris Barış Konferansı'nda Osmanlı Devleti'nin toprakları, İtilaf Devletleri arasında sadece kağıt üzerinde paylaşıldı.

11. Komintern Kuruluşu (1919): "Komünist Enternasyonal" olarak da bilinen Komintern, Sovyetler Birliği tarafından dünya çapındaki komünist partileri bir araya getiren bir organizasyondur. 1919'da Lenin'in öncülüğünde kurulan Komintern, dünya çapındaki komünist hareketin koordinasyonunu ve birleştirilmesini amaçlamıştır. Bu organizasyon, daha sonraları komünist partiler arasında ideolojik bölünmeler ve çatışmalar nedeniyle etkisini kaybetmiştir.

12. Versay Barış Antlaşması (1919): I. Dünya Savaşı'nın sonunda Almanya ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan antlaşmadır. Almanya, savaş tazminatı ödemeye ve bazı topraklarını kaybetmeye mahkum edildi. Versay Barış Antlaşması, Almanya'da hoşnutsuzluk ve ekonomik sıkıntılara yol açarak Nazi Partisi'nin yükselişini etkilemiştir.

13. Alsas Loren Bölgesi ve Saar Bölgesi (1919): Versay Barış Antlaşması gereği Alsas Loren bölgesi Almanya'dan alınarak Fransa'ya verildi. Aynı şekilde Saar Bölgesi de Almanya'dan ayrılarak Fransa'ya verildi. Bu, Almanya'nın toprak kaybına ve Fransa'nın sınırlarının genişlemesine yol açtı.

14. Danzig'ın Serbest Şehir Olması (1919): Danzig (Gdańsk), Versay Barış Antlaşması gereğince Almanya'dan ayrılarak uluslararası yönetilen bir serbest şehir haline getirildi. Bu, Danzig'in Almanya'dan ayrılması ve özerk bir statü kazanması anlamına gelirken, Polonya ile Almanya arasında önemli bir anlaşmazlık noktası oldu.

15. Yeni Devletlerin Kuruluşu (1919): I. Dünya Savaşı'nın sonucunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun parçalanması sonucu bir dizi yeni devlet kuruldu. Bu devletler arasında Yugoslavya (Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, Bosna-Hersek vb.), Macaristan, Çekoslovakya (Çek Cumhuriyeti ve Slovakya), Polonya, Estonya, Letonya ve Litvanya yer almaktadır. Bu yeni devletler, savaş sonrası Avrupa haritasını önemli ölçüde değiştirdi.

16. Afganistan'ın Bağımsızlığı (1919): Afganistan, Emir Emanullah liderliğinde İngiliz egemenliğinden bağımsızlığını kazandı. Emir Emanullah, ülkeyi modernleştirmeye ve batılılaştırmaya çalıştı. Afganistan, 1926'da Afganistan Krallığı'nın ilk kralı olarak taç giydi ve Batı ile yakın ilişkiler kurmaya çalıştı. Ancak ülkenin iç ve dış siyasetindeki çatışmalar, istikrarsızlığa ve siyasi değişimlere yol açtı.