AÇIK UÇLU SORULAR (11.SEÇMELİ TARİH, 2.ÜNİTE)

AÇIK UÇLU SORULAR

1. Ahilik teşkilatı Osmanlı toplumunda hangi alanlarda etkili olmuştur? Esnaf ve zanaatkarlar üzerindeki etkilerini açıklayınız.

Ahilik teşkilatı, Osmanlı toplumunda esnaf ve zanaatkarlar arasında mesleki eğitim, ahlaki değerler ve sosyal dayanışmayı güçlendirmiştir. Çıraklık, kalfalık ve ustalık aşamaları ile meslek öğrenimi teşvik edilmiş, meslek sahibi bireylerin ahlaki ve sosyal sorumlulukları artırılmıştır. Ayrıca Ahilik teşkilatı, zor durumda olan esnafa yardım ederek toplumsal dayanışmayı güçlendirmiştir.

2. Osmanlı Devleti'nde millet sistemi nasıl işlerdi? Bu sistemin farklı dini grupların yaşamı üzerindeki etkilerini tartışınız.

Millet sistemi, Osmanlı Devleti'nde farklı dini toplulukların kendi dini ve sosyal işlerini özerk olarak yürütmelerine olanak tanıyan bir sistemdi. Bu sistemde her millet, kendi din adamları tarafından yönetilir ve iç işlerinde bağımsızdı. Rum, Ermeni ve Yahudi milletleri kendi dini liderleri aracılığıyla toplumsal düzeni sağlar, kendi okullarını ve mahkemelerini yönetirlerdi. Bu, Osmanlı’daki hoşgörü ve birlikte yaşama kültürünü desteklemiştir.

3. Osmanlı'da vakıf sisteminin toplum yapısına katkıları nelerdir? Eğitim, sağlık ve sosyal yardım alanlarında vakıfların rolünü açıklayınız.

Vakıf sistemi, Osmanlı toplumunda eğitim, sağlık ve sosyal yardımlaşma alanlarında önemli roller üstlenmiştir. Vakıflar, medreseler ve hastaneler gibi kamu hizmeti sunan kurumları finanse etmiş, fakirlere, yetimlere ve ihtiyaç sahiplerine yardım edilmesini sağlamıştır. Sosyal adaletin ve dayanışmanın güçlenmesine katkıda bulunmuş, devletin sosyal politikalarının tamamlayıcı unsuru olmuştur.

4. Osmanlı toplumunda yönetenler ve yönetilenler arasındaki farklar nelerdir? Her iki grubun görev ve sorumluluklarını açıklayınız.

Yönetenler, Osmanlı Devleti'nde idari, askeri ve dini görevleri üstlenen kesimdir. Bu grup, devletin merkezindeki görevleri yürüten Seyfiye (askeri), İlmiye (din ve hukuk) ve Kalemiye (bürokrasi) sınıflarından oluşurdu. Yönetenler vergiden muaftı ve devletten maaş alırlardı. Yönetilenler ise "Reaya" adı verilen, tarımla, ticaretle veya zanaatla uğraşan, devlete vergi veren halk kesimiydi. Yönetilenler, devletin güvenlik, adalet ve hizmetlerinden yararlanırlardı.

5. Tanzimat ve Islahat Fermanları Osmanlı toplum yapısında ne gibi değişiklikler yaratmıştır? Bu fermanların getirdiği reformları açıklayınız.

Tanzimat Fermanı (1839), Osmanlı Devleti'nde hukuki ve idari reformları başlatarak halkın can, mal ve namus güvenliğini garanti altına almış, vergi ve askerlik sistemini düzenlemiştir. Islahat Fermanı (1856) ise özellikle gayrimüslimlerin haklarını genişletmiş, onların devlet hizmetlerine erişimini ve din özgürlüklerini artırmıştır. Her iki ferman da Osmanlı toplumunda eşitlik ilkesinin güçlenmesine, modernleşme sürecinin hızlanmasına katkıda bulunmuştur.

6. Tanzimat Dönemi’nde kurulan sosyal yardımlaşma kurumlarının Osmanlı toplumundaki rolü nedir? Darülaceze, Hamidiye Etfal, Darüşşafaka ve Hilal-i Ahmer’in katkılarını açıklayınız.

Tanzimat Dönemi’nde sosyal yardımlaşma amacıyla kurulan kurumlar, toplumun dezavantajlı kesimlerine yardım etme görevini üstlenmiştir. Darülaceze, kimsesiz yaşlılara ve bakıma muhtaç kişilere hizmet sunarken, Hamidiye Etfal hastanesi çocuk hastalıkları üzerine sağlık hizmeti vermiştir. Darüşşafaka ise yetim çocukların eğitimine katkı sağlamış, Hilal-i Ahmer Cemiyeti (Kızılay) ise savaş ve felaketlerde halka yardım etmiştir. Bu kurumlar, Osmanlı’nın sosyal dayanışma politikalarını hayata geçiren önemli unsurlardır.

7. Cumhuriyet Dönemi’nde vatandaşlık kavramı Osmanlı'nın tebaa anlayışından nasıl farklılaşmıştır?

Cumhuriyet Dönemi'nde vatandaşlık kavramı, bireylerin devlete olan bağlılığını modern bir hukuk çerçevesinde tanımlamıştır. Osmanlı'daki tebaa anlayışının aksine, Cumhuriyet vatandaşları eşit hak ve sorumluluklara sahip olmuştur. Bu değişim, bireylerin devletle olan ilişkilerini daha katılımcı ve eşitlikçi bir temele oturtmuştur.

8. Cumhuriyet Dönemi’nde Medeni Kanun'un kabul edilmesiyle birlikte toplum yapısında ne gibi değişiklikler olmuştur?

Medeni Kanun’un kabulü ile birlikte kadın ve erkek arasında eşit haklar sağlanmış, tek eşlilik zorunlu hale getirilmiş ve kadınlara miras, boşanma gibi konularda eşit haklar tanınmıştır. Bu kanun, aile hukukunu düzenleyerek toplumsal cinsiyet eşitliği yolunda önemli bir adım atmış ve laik hukuk sisteminin temelini oluşturmuştur.

9. Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan kılık kıyafet reformu toplumsal modernleşme sürecine nasıl katkıda bulunmuştur?

Kılık kıyafet reformu, Batı ile uyumlu bir toplum oluşturmak amacıyla yapılmış ve geleneksel giysilerin yerine Batılı tarzda kıyafetlerin benimsenmesi teşvik edilmiştir. Bu reform, Türkiye’nin modernleşme sürecine hız kazandırmış ve özellikle kamu kurumlarında modern kıyafetlerin kullanımı yaygınlaştırılmıştır. Toplumun görünüşteki değişimi, Batı ile kültürel uyum çabalarının bir parçası olmuştur.

10. Cumhuriyet Dönemi’nde kadınlara tanınan seçme ve seçilme hakları toplum yapısına nasıl etki etmiştir?

1930’da belediye seçimlerinde, 1934’te ise genel seçimlerde kadınlara tanınan seçme ve seçilme hakkı, kadınların siyasi hayatta daha aktif bir rol almasını sağlamış ve toplumsal cinsiyet eşitliğine önemli katkılarda bulunmuştur. Bu haklar, Türkiye’nin modernleşme sürecinde önemli adımlardan biri olmuş ve kadınların kamusal hayata katılımını artırmıştır.