Tarih kavramları, geçmişi anlamak ve yorumlamak için kullanılan temel yapı taşlarıdır. Bu kavramlar, olayları analiz ederken doğru bir bakış açısı geliştirmenize ve tarihsel bilgiyi sistematik bir şekilde öğrenmenize olanak tanır.
TARİH KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Eski Türk toplumlarında ailenin en küçük birimidir. Aile bireyleri arasında kan bağı bulunur ve toplumsal düzenin temelini oluşturur. Oğuş, Türk toplum yapısında bireylerin bir araya gelerek dayanışma içinde yaşamalarını sağlar.
Birden fazla oğuşun bir araya gelmesiyle oluşan daha geniş bir topluluktur. Uruğ, aynı soydan gelen ailelerin ekonomik ve sosyal dayanışma içinde yaşamalarına olanak tanır.
Uruğların birleşmesiyle meydana gelen ve toplumsal, siyasi anlamda önemli bir birim olan yapıdır. Her boyun başında bir boy beyi bulunur ve bu beyin yönetiminde boy içi düzen sağlanır. Boylar, dış tehditlere karşı birlikte hareket eder.
Birden fazla boyun birleşmesiyle oluşan ve millet ya da ulus anlamına gelen topluluktur. Ortak bir dil, kültür ve tarih paylaşan bireylerden oluşur. Budun, Türk toplumunda dayanışmanın en üst seviyede olduğu yapıyı ifade eder.
Budunların bir araya gelmesiyle oluşan ve devlet yapısını ifade eden bir birimdir. İl, hem siyasi hem de askeri yönetimi sağlar ve toplumun en büyük birimidir. Devletin başında kağan bulunur.
İlk Türk devletlerinde hem siyasi hem de dini lider olarak devletin başında bulunan kişidir. Kağan, toplumun birliğini korumak ve devletin çıkarlarını gözetmekle görevlidir.
Eski Türk toplumunda evrenin yaratıcısı ve düzenleyicisi olarak kabul edilen tek tanrıdır. Gök Tanrı inancı, toplumun manevi birliğini ve hiyerarşik düzenini sağlamıştır.
Eski Türk inancında iyilik yapan, erdemli kişilerin öldükten sonra gidecekleri cennet anlamına gelir. Uçmağ, bireylerin iyi davranışlara teşvik edilmesinde önemli bir rol oynar.
Eski Türk inancında kötülük yapan kişilerin öldükten sonra gidecekleri cehennem olarak bilinir. Tamu, toplumda kötü davranışların cezalandırılacağına olan inancı güçlendirir.
Eski Türk toplumunda şaman niteliğinde olan ve dini törenleri yöneten kişilerdir. Kamlar, ruhlarla iletişim kurarak hastalıkları iyileştirir ve toplumu manevi açıdan yönlendirirler.
Osmanlı döneminde esnaf ve zanaatkarların oluşturduğu bir teşkilattır. Ahilik, mesleki eğitimin yanı sıra ahlaki değerleri de kapsayan bir sistem olup toplumsal dayanışmayı teşvik eder.
Osmanlı Devleti'nde sosyal hizmetlerde kullanılan ve kamu yararına mal bağışlama esasına dayanan bir kurumdur. Vakıflar, eğitim, sağlık ve sosyal yardımlaşmada önemli bir rol oynar.
Osmanlı Devleti'nde askeri ve idari işlerden sorumlu olan sınıfı ifade eder. Bu sınıf, devletin güvenliğini ve idaresini sağlar ve vergi muafiyetine sahiptir.
Osmanlı'da din, eğitim ve hukuk işlerinden sorumlu olan sınıftır. İlmiye sınıfı, toplumsal düzeni sağlamak için dini ve hukuki düzenlemeler yapar.
Osmanlı bürokrasisinde kayıt ve yönetim işlerinden sorumlu sınıftır. Devletin idari yapısının düzgün işlemesini sağlar.
Osmanlı toplumunda ihtiyaç sahiplerine yardım etmek amacıyla kullanılan taş sütunlardır. Bu taşlar, halk arasında yardımlaşmayı teşvik eder.
Esnafların borç kayıtlarını tuttuğu defterlerdir. Hayırseverler bu defterlerdeki borçları ödeyerek toplumsal yardımlaşmayı sağlar.
Ölen kişilerin mal varlıklarını kayıt altına alan defterlerdir. Miras paylaşımının adaletli yapılmasını sağlamak için tutulur.
İslam hukukuna göre evlilik sırasında erkeğin kadına vermek zorunda olduğu maddi veya manevi karşılıktır. Kadının evlilikteki güvenliğini sağlar.
Osmanlı Devleti’nde devlete bağlı olan tüm halkı ifade eden kavramdır. Müslüman ve gayrimüslim vatandaşları kapsar.
1839'da Osmanlı Devleti'nde ilan edilen, hukuki ve idari reformları başlatan ferman. Hak ve özgürlükleri genişletmeyi amaçlamıştır.
1856'da Osmanlı Devleti'nde gayrimüslimlerin haklarını genişletmek amacıyla çıkarılan ferman. Dini özgürlükleri ve eşitliği sağlamayı hedeflemiştir.
1895'te Osmanlı Devleti'nde yaşlı ve bakıma muhtaç kişilere hizmet etmek amacıyla kurulan sosyal yardım kurumu.
1863'te Osmanlı Devleti'nde maddi durumu yetersiz ve yetim çocuklara eğitim vermek için kurulmuş olan eğitim kurumu.
1868'de savaş ve afet durumlarında halka yardım etmek amacıyla kurulan kuruluş. Günümüzde Kızılay olarak bilinir.
Osmanlı Devleti'nde padişahın vekili olarak devleti yönetmekle sorumlu olan en üst düzey yönetici.
Osmanlı Devleti’nde dini ve hukuki kararları veren hakim; mahkemelerde adaletin sağlanmasından sorumludur.
Osmanlı Millet Sistemi içinde aynı dine mensup bireylerin oluşturduğu topluluk. Her cemaatin dini lideri kendi toplumunu yönetirdi.
Osmanlı'da Rum Ortodoks ve Ermeni toplumlarının dini lideri. Cemaatin dini ve sosyal meselelerini yönetir.
Osmanlı Devleti’nde en yüksek dini otorite; fetva verme yetkisine sahip, din işlerini yöneten görevli.
Bugün öğrendiğin her bilgi, yarının başarısının temelini oluşturur.
Azimle çalışmaya devam et, hedeflerin seni bekliyor!;
Bilgiyi paylaşma yolunda bize eşlik ettiğin için teşekkür ederiz.!
Sizin Görüşünüz Bizim İçin Değerli!