Tarih kavramları, geçmişi anlamak ve yorumlamak için kullanılan temel yapı taşlarıdır. Bu kavramlar, olayları analiz ederken doğru bir bakış açısı geliştirmenize ve tarihsel bilgiyi sistematik bir şekilde öğrenmenize olanak tanır.
İlk Türk Devletleri Sözlüğü
Agılıg
Hazine görevlisini ifade eder. Devletin mali işlerini düzenleyen ve hazinenin korunmasından sorumlu olan kişilere verilen unvandır.
Akhunlar
Orta Asya’da yaşayan ve özellikle Sasanilerle sık sık mücadele eden bir Türk topluluğu.
Artı Ürün
Bir toplumda üretimin temel ihtiyaçlardan fazla olan kısmını ifade eder. Artı ürün, ticaretin gelişmesine ve iş bölümünün ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.
Balbal
Türklerde ölen kişinin mezarının etrafına dikilen ve öldürdüğü düşmanları temsil eden taş heykeller.
Bod
Boy anlamına gelir. Aynı soydan gelen ailelerin birleşerek oluşturduğu sosyal ve askeri bir yapıdır. Bodlar, devlet yapısının temel taşlarından biri olarak kabul edilirdi.
Bodun
Boylar birliği ya da millet anlamına gelir. Türklerin devlet kurma ve yönetim anlayışında bodun, siyasi ve sosyal bir birlik olarak önemli bir yere sahiptir.
Buyruk
Bakan anlamına gelir. Devlet yönetiminde hükümdarın en yakın yardımcılarından biri olarak görev yapan buyruklar, idari işlerin düzenlenmesinde önemli bir rol oynardı.
Cihan Hakimiyeti
Türklerin dünyayı adalet ve töre ile yönetme anlayışı. Kut inancı ile bağlantılıdır.
Feodalite
Kavimler Göçü sonrasında Avrupa'da ortaya çıkan, toprağa dayalı siyasi ve ekonomik bir sistemdir. Derebeylik olarak da bilinir.
Göçebe Yaşam
Belirli bir yerleşim yeri olmadan, hayvanlarla birlikte otlak ve su kaynaklarını takip ederek yaşam süren bir hayat tarzıdır. İlk Türk topluluklarında yaygındır.
Hatun, Katun
Hükümdar eşi anlamına gelir. Hatunlar, devlet işlerinde hükümdara danışmanlık yapar ve bazen diplomatik görevler üstlenirdi.
İkili Teşkilat
İlk Türk devletlerinde doğu-batı şeklinde yapılan yönetim şekli. Doğu hükümdar, batı ise onun temsilcisi tarafından yönetilirdi.
İl, El
Devlet anlamına gelir. İslamiyet öncesi Türklerde devlet, milletin huzurunu, düzenini ve adaletini sağlamak için kutsal bir kurum olarak kabul edilmiştir.
İpek Yolu
Çin ile Avrupa arasında ticari ve kültürel etkileşim sağlayan önemli bir ticaret yolu. İlk Türk Devletleri bu yolun kontrolü için mücadele etmiştir.
Kurultay
Türk devletlerinde danışma meclisi. Devlet meseleleri, savaş ve barış kararları burada görüşülürdü.
Kut İnancı
Hükümdarların Tanrı tarafından devleti yönetme yetkisiyle kutsandığı inanç. Türk devletlerinde siyasi meşruiyet kaynağı olarak kabul edilmiştir.
Manas Destanı
Türk dünyasının en uzun destanı. Kırgızlara ait olup kahramanlık temalarını işler.
Mani Dini
Uygurlar tarafından benimsenmiş, et yememe ve savaş karşıtlığı gibi özellikleri olan bir din.
Orhun Kitabeleri
Türk tarihinin ilk yazılı eserleri. Göktürkler tarafından Bilge Kağan ve Kültigin adına dikilmiştir.
Şamanizm
Türklerin eski inanç sistemlerinden biri. Doğa, atalar ve ruhlar ile iletişim kuran şaman figürü etkindir.
Turan Taktikleri
Türk savaş taktiği. Sahte geri çekilme ve pusu kurma yöntemlerini içerir. Türklerin savaşlardaki başarılarında önemli rol oynamıştır.
Hatun
Hükümdarın eşi, devlet yönetiminde etkili olan ve kimi zaman hükümdarın yardımcısı olarak görev yapan kişi.
Buyruk
Devletin önemli işlerini yürüten, hükümet üyesi ve bakan statüsündeki görevli.
Yabgu
Hükümdarın erkek kardeşi olup, genellikle ülkenin batı kısmını yönetmekle görevli olan kişi.
Tigin (Tekin)
Hükümdarın oğlu; tahtın varisi olabilecek kişidir.
Ayukı
Hükümetin genel adı; devletin idari işlerinin yürütüldüğü organ.
Aygucu
Hükümet başkanı ya da başbakan. Devletin günlük işleyişini yönetmekle sorumlu kişi.
Bitiğçi / Tamgacı
Yazışma ve kayıt işlerinden sorumlu görevli.
Tarkan
Ordunun komutanı; askeri işlerden sorumlu üst düzey yetkili.
Tudun
Devlet adına vergi toplayan ve mali işlerle ilgilenen görevli.
Yargucı
Mahkemelerde yargı yetkisini kullanan hakim.
Yargu
Hukuk davalarının görüldüğü mahkemeler.
Kurgan
Eski Türklerde mezar ve mezarlık.
Balbal
Kişinin hayattayken öldürdüğü düşman sayısını simgeleyen ve mezar başına dikilen taş.
Yuğ
Eski Türklerde cenaze töreni.
Koşuk
Eski Türklerde halk edebiyatına özgü şiir türü.
Sav
Atasözü; halk arasında söylenen özlü ve anlamlı sözler.
Kımız
At sütünden yapılan ve fermente edilerek elde edilen geleneksel Türk içkisi.
Sağu
Cenaze törenlerinde söylenen ağıtlar.
Uçmağ
Eski Türklerde cennet inancı.
Tamu
Eski Türklerde cehennem inancı.
Şaman / Kam / Baksı
Eski Türk toplumlarında dini ritüelleri yürüten, ruhani liderler ve din görevlileri.
Göçebe Yaşam
Belirli bir yerleşim yeri olmadan, hayvanlarla birlikte otlak ve su kaynaklarını takip ederek yaşam süren bir hayat tarzıdır. İlk Türk topluluklarında yaygındır.
Bugün öğrendiğin her bilgi, yarının başarısının temelini oluşturur.
Azimle çalışmaya devam et, hedeflerin seni bekliyor!;
Bilgiyi paylaşma yolunda bize eşlik ettiğin için teşekkür ederiz.!
Etiket:
Sizin Görüşünüz Bizim İçin Değerli!