Tarih kavramları, geçmişi anlamak ve yorumlamak için kullanılan temel yapı taşlarıdır. Bu kavramlar, olayları analiz ederken doğru bir bakış açısı geliştirmenize ve tarihsel bilgiyi sistematik bir şekilde öğrenmenize olanak tanır.

TARİH KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ

Kuva-yı Millîye +

İşgallere karşı Anadolu’da halkın kurduğu bağımsız milis güçleridir. Özellikle Batı Anadolu’da Yunan işgaline karşı etkili olmuş ve Millî Mücadele'nin ilk direniş gücü olmuştur.

Pontus +

Karadeniz Bölgesi’nde Rumların bağımsız bir Pontus devleti kurma çabalarıyla ilgili bir harekettir. Bu amaçla Yunanistan ve dış destekçilerden yardım alan gruplar, Anadolu’nun kuzeyinde bağımsız bir Rum devleti kurmaya çalışmışlardır.

Misak-ı Millî +

28 Ocak 1920'de İstanbul'daki Meclis-i Mebusan tarafından kabul edilen ve vatanın bölünmez bütünlüğünü, bağımsızlığı savunan kararları içeren bildiri. Millî Mücadele'nin temel hedeflerinden biri olmuştur.

Teşkilat-ı Esasiye +

20 Ocak 1921'de kabul edilen ilk anayasa olup, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (BMM) yetkilerini tanımış ve yeni bir devletin hukuki temelini atmıştır.

Maarif +

Eğitim ve öğretim işleriyle ilgili bir terimdir. Millî Mücadele döneminde millî bir eğitim sistemi oluşturma çabaları bu başlık altında toplanmıştır.

Tekâlif-i Millîye Emirleri +

7-8 Ağustos 1921’de Sakarya Meydan Muharebesi öncesinde, ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için halktan zorunlu yardımların toplandığı emirlerdir. Millî Mücadele’nin en kritik döneminde lojistik destek sağlamıştır.

Millî Egemenlik +

Halkın kendi kendisini yönetme hakkını ifade eden bir kavramdır. BMM’nin açılmasıyla, egemenliğin padişahtan alınıp millete verilmesi ilkesi benimsenmiştir.

Millî Bağımsızlık +

Her türlü dış etki ve baskıdan bağımsız bir şekilde kendi kaderini tayin etme hakkını ifade eder. Millî Mücadele'nin ana hedeflerinden biridir.

Erzurum Kongresi +

23 Temmuz 1919’da Erzurum’da toplanan ve Doğu Anadolu’nun Ermeni işgaline karşı korunması amacıyla yapılan kongredir. Burada alınan kararlar, millî bir direnişin başlamasında önemli rol oynamıştır.

Sivas Kongresi +

4 Eylül 1919’da toplanan Sivas Kongresi, tüm ulusu kapsayan bir direnişin kararlaştırıldığı önemli bir toplantıdır. Burada, ülke genelinde millî birliğin sağlanması için kararlar alınmıştır.

Büyük Millet Meclisi (BMM) +

23 Nisan 1920’de Ankara’da açılan ve Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesini yöneten meclistir. Halkın iradesini temsil eden ve Millî Mücadele’yi yöneten en yüksek karar organı olmuştur.

Gümrü Antlaşması +

Doğu Cephesi’nde Ermenilere karşı zafer kazanıldıktan sonra 3 Aralık 1920’de imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma ile doğu sınırı güvence altına alınmıştır.

Mudanya Ateşkes Antlaşması +

11 Ekim 1922’de imzalanan ve Türkiye’nin savaşın son aşamasında elde ettiği diplomatik zaferi simgeleyen ateşkes antlaşmasıdır. Bu antlaşmayla Trakya ve İstanbul işgalden kurtulmuştur.

Lozan Barış Antlaşması +

24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan şehrinde imzalanan ve Türkiye’nin bağımsızlığını uluslararası alanda tanıtan barış antlaşmasıdır. Bu antlaşma ile Türkiye’nin sınırları belirlenmiştir.