9.SINIF, 5.ÜNİTE: İSLAM MEDENİYETİ

 

9.SINIF, 5. ÜNİTE: İSLAM MEDENİYETİ

1. İslamiyet'in ortaya çıktığı dönemde Anadolu'da Bizanslılar varlık göstermekteydi

2. İslamiyet'in ortaya çıktığı dönemde İran'da Sasaniler varlık göstermekteydi.

3. İslam tarihinde Mekke, Medine ve Taif şehirlerinin bulunduğu yere Hicaz adı verilmiştir.

4. Hz İbrahim zamanında yapılan "Kabe" Mekke'nin dini, ekonomik ve kültürel merkez olmasını sağlamıştır.

5. Köleliğin, kan davalarının ve puta tapıcılığın yaygın olduğu İslam öncesi döneme "Cahiliye Dönemi" adı verilir.

6. Arabistan'da köy, kasaba ve şehirlerde yaşayan halka "Hadari", çölde göçebe olarak yaşayanlara ise "Bedevi" denilmiştir.

7. Her yıl Mekke'de düzenlenen "Ukaz Panayırı" Araplar arasında kültürel birliğin sağlanmasında etkili olmuştur.

8. Kureyş Kabilesinin Haşimi koluna mensup olan Hz Muhammed İslamiyet öncesinde Hz. İbrahim döneminden kalan Hanif dinine inanmıştır.

9. Hira Mağarasında ibadet eden Hz. Muhammed 40 yaşındayken Cebrail tarafından peygamberliği bildirilmiştir. (610 yılı)

10. İslamiyet’i ilk kabul edenler Hz. Hatice, Hz Ali, Hz Zeyd ve Hz Ebubekir'dir.

11. İslamiyet'in sınıf farkı gözetmeyerek kölelere haklar tanıması ve tek tanrı inancına dayalı olması Arapların Hz Muhammed'e karşı çıkmalarında etkili olmuştur.

12. Hz Muhammed'in gençlik yıllarında haksızlığa uğrayanları korumak ve adaleti sağlamak için Mekke'nin ileri gelenleri tarafından toplanan cemiyete "Hilfu'l Fudül" adı verilmiştir.

13. Mekke'den Medine'ye hicret eden Müslümanlara "Muhacir" adı verilmiştir.

14. Hicret sırasında Mekke'den göç edenlere ev sahipliği yapan Medinelilere "Ensar" adı verilmiştir.

15. Ay yılı esaslı olan Hicri Takvim, Hz Ömer zamanında hazırlanmıştır.

16. Hicretten sonra Medine'de yaşayan Yahudilerle Müslümanlar arasında ilk toplumsal sözleşme olan Medine Sözleşmesi yapılmıştır.

17. Bedir Savaşı'ndan sonra ganimetlerin paylaşılması ve esirlerin serbest bırakılması uygulamalarıyla İslam Savaş hukukunun temelleri atılmıştır.

18. Bedir Savaşı'nda esir alınan Mekkelilerin bir kısmı, Müslümanlara okuma yazma öğretmesi karşılığında serbest bırakılmıştır.

19. Müslümanların son savunma savaşı Hendek savaşıdır.

20. Müslümanlar ile Bizanslılar arasında yapılan ilk savaş Mute Savaşı'dır. İslam ordusuna Halit Bin Velid komutanlık etmiştir. Taraflar yenişememiştir.

21. İslam tarihinde Hz Ebubekir, Hz Ömer, Hz Osman ve Hz Ali'nin seçimle belirlendiği Dört Halife Dönemi "Cumhuriyet Dönemi" ismi ile anılmıştır.

22. Hz Ebubekir zamanında Kur'an-ı Kerim kitap haline getirilmiştir.

23. Hz. Ebubekir zamanında ilk kez halife ve devlet memurları maaşa bağlanmıştır.

24. Halit Bin Velid komutasındaki İslam ordusu, Yermük Savaşında Bizans ordusunu yenerek Suriye'nin kapılarını Müslümanlara açmıştır.

25. Hz. Ömer zamanında "Kudüs" toprakları Müslümanların kontrolüne girmiştir.

26. Hz. Ömer zamanında Sasanilerle yapılan Celula, Kadisiye ve Nihavent savaşları sonrasında İran'ın fethi büyük ölçüde tamamlanmıştır.

27. Hz. Ömer zamanında Müslümanlar ile Türkler ilk kez sınır komşusu olmuşlardır.

28. Amr bin As komutasındaki İslam ordusu 642 yılında Kahire(Fustat) ve İskenderiye'yi alarak Mısır'ı fethetmiştir.

29. Hz Ömer zamanında "Beyt'ül Mal" adıyla devlet hazinesi ilk kez kullanılmıştır.

30. Hz Osman zamanında Şam Valisi Muaviye tarafından ilk İslam donanması kurulmuştur.

31. Hz Osman zamanında "Kıbrıs Adası" Müslümanlar tarafından fethedilmiştir.

32. Hz Osman zamanında Kuran'ı Kerim çoğaltılarak önemli merkezlere gönderilmiştir.

33. Hz Ali zamanında İslam Devleti'nin başkenti Medine'den Kufe'ye taşınmıştır.

34. Hz Ali, Sıffin Savaşı'nda Suriye Valisi Muaviye ile karşı karşıya gelmiştir.

35. Hz Ali'nin hariciler tarafından şehit edilmesi ile halifelerin seçimle belirlendiği Dört Halife dönemi sona ermiştir.

36. Emeviler zamanında halifelik saltanata dönüşmüştür.

37. Hz Hüseyin, 680 yılında Kerbela olayında Emevi Halifesi Yezit tarafından şehit edilmiştir.

38. Emeviler zamanında Kuzey Afrika'da Cezayir ve Fas'ın alınmasıyla İslam Devleti'nin sınırları Atlas Okyanusu'na kadar ulaşmıştır.

39. Suriye topraklarında bulunan "Şam" Emevi Devleti'ne başkentlik etmiş bir şehirdir.

40. Emevi Halifesi Abdülmelik döneminde ilk İslam parası basılmış ve Arapça resmi dil ilan edilmiştir.

41. Emeviler zamanında Arap olmayan Müslümanlara Azad edilmiş köle anlamına gelen "Mevali" ismi verilmiştir.

42. Tarık Bin Ziyad, 711 yılında yapılan Kadiks Savaşı'nda Frankları yenerek İspanya'yı fethetmiştir.

43. Emeviler zamanında yapılan Puvatya Savaşı'nda alınan yenilgi sonrasında Müslümanların Avrupa'daki ilerleyişi durmuştur.

44. Emevilerin uyguladığı milliyetçi politikalar (Mevali politikası) İslamiyet’in Türkler arasında yayılmasının gecikmesine neden olmuştur.

45. Emevi devletinin yıkılması ve Abbasilerin yönetimi ele geçirmesiyle Emevi ailesinin bazı mensupları İspanya'ya kaçarak 756 yılında Endülüs Emevi Devleti kurmuşlardır.

46. İspanya'da yaklaşık olarak 300 yıl hüküm süren Endülüs Emevi Devletine, 1031 yılında Franklar son vermiştir.

47. Endülüs Emeviler zamanında Bilim ve Kültür Merkezi haline getirilen başkent "Kurtuba" (Cordoba) Avrupa'da Rönesans hareketinin başlamasında etkili olmuştur.

48. 10.yüzyıl İslam dünyasında aynı anda Abbasiler, Fatimiler ve Endülüs Emevileri olmak üzere üç halifelik ortaya çıkmıştır.

49. Endülüs Emevilerin yıkılmasından sonra 1232 yılında Gırnata (Granada) merkezli Beni Ahmer İslam Devleti kurulmuştur.

50. İspanya'da yaklaşık olarak 250 yıl hüküm süren Beni Ahmer Devletine, 1492 yılında Hristiyan Aragon Krallığı son vermiştir.

51. Abbasi Devleti'nin kurulmasından sonra devletin başkenti Şamdan Bağdat'a taşınmıştır.

52. Abbasiler, 751 tarihli Talas Savaşında Türklerin yardımıyla Çinlileri yenmiştir.

53. Abbasilere En parlak dönemi yaşatan "Harun Reşit" Bağdat'ı dönemin Bilim ve Kültür Merkezi haline getirmiştir.

54. Abbasiler zamanında geniş yetkiler verilen valiler "Tevaifi Mülük" adı verilen küçük devletler kurmuşlardır.

55. Abbasi halifesi Harun Reşit tarafından Bağdat'ta Beyt'ül Hikme (bilgelik evi) adıyla bir kütüphane, eğitim kurumu kurulmuştur.

56. Moğolların 1258 yılında Bağdat'ı işgal etmesiyle Abbasiler yıkılmıştır.

57. Ahmet Bin Tolun tarafından 868 yılında Mısır'da Tolunoğulları Devleti kurulmuştur.

58. Yaklaşık olarak 40 yıl Mısır'da hüküm süren Tolunoğullarına, Abbasiler son vermiştir.

59. Tolunoğulları zamanında Mısır'da Türk usulü ile inşa edilen ilk yapı Tulunniye camisidir.

60. Mekke ve Medine'nin hizmetkarı anlamına gelen "Hadimü'l Harameyn" unvanını kullanan ilk hükümdar Selahattin Eyyubi'dir.

61. Mehmet Akif Ersoy'un şiirlerinde "şarkın en sevgili sultanı" olarak ifade ettiği hükümdar Selahattin Eyyubidir.

62. Tolunoğulları Mısır'da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir.

63. Akşitler (ihşidiler) Mısır'da kurulan ikinci Müslüman Türk devletidir.

64. Selahattin Eyyubi, 1187 tarihli Hıttin Savaşı'nda Haçlıları yenerek Kudüs'ü ele geçirmiştir.

65. Memlükler, 1250 yılında Eyyübilere son vermiştir.

66. Kölemenler olarak da adlandırılan Memlük Devleti'nin ilk hükümdarı Aybek'tir.

67. Memlükler, 1250-1517 yılları arasında Mısır, Suriye ve Hicaz'da hüküm sürmüş müslüman bir devlettir.

68. Memlükler, 1260 yılında Ayni calut Savaşı'nda Moğolları ağır bir yenilgiye uğratmıştır.

69. Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi sonucunda Memlük Devleti 1517 yılında yıkılmıştır.

70. Abbasiler zamanında Türkler için Bağdat'ta "Samara" ve Güney Anadolu sınırlarında "Avasım" şehirleri kurulmuştur.

71. İslam devletinde gayrimüslimlere "Zımmi" adı verilmiş ve gayrimüslimlerden "Haraç ve Cizye" adıyla vergiler alınmıştır.

72. İbni Sina'nın tıp ansiklopedisi niteliğindeki "el-Kanun fit Tıp" adlı eseri 19. yüzyıla kadar batı dünyasında el kitabı olarak kullanılmıştır.

73. Mantık ilmine katkılarından dolayı Batılılar tarafından Farabi'ye ikinci öğretmen "Muallim-i Sani" ismi verilmiştir.

74. İmamı Gazali "İhyaü Ulumiddin" isimli eseriyle topluma İslami erdemleri yeniden kazandırmaya çalışmıştır.

75. İslam sanatında resim ve heykelciliğin yasak olmasından dolayı minyatür ve hat sanatları gelişmiştir.

76. Kadiks Savaşı İspanya'nın kapılarını Müslümanlara açan savaştır.

77. Hz Muhammed döneminde Müslümanların en çok şehit verdiği savaş Uhud Savaşıdır.

78. İslam öncesi Arabistan'da Hz İbrahim'in dinine inananlara "Hanif" adı verilmiştir.

79. Abbasilerin Bağdat'ta açtığı akademiye "Beyt'ül Hikme" adı verilmiştir.

80. Abbasiler döneminde Bizans sınırına askeri amaçlı "Avasım şehirleri" kurulmuş ve Türkler bu şehirlere yerleştirilmiştir.

 

Kaynak: muallimitarih.blogspot.com

 

İSLAMİYET’İN DOĞDUĞU DÖNEMDE DÜNYA

Not: İslamiyet’in doğduğu Arap Yarımadası (Arabistan); Batı'da, Basra körfezi, Güney'de, Umman Denizi, Doğu'da Kızıldeniz ve Kuzeyde Suriye, Anadolu ile çevrili yarımadaya verilen ad. Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine yakın olduğu önemli bir noktada bulunmaktadır.

6. ve 7. yüzyıllarda Arabistan ve çevresinde dönemin iki büyük gücü olan Doğu Roma ve Sasanî imparatorlukları hüküm sürmektedir. Bu dönemde Bizans İmparatorluğu; Kafkaslar, Anadolu, Suriye ve Kuzey Afrika’ya kadar olan bölgelere hâkimdir.

Afrika’da, Kızıldeniz’in kıyılarında ise Habeş Krallığı kurulmuştur.

Türklerin yoğun olarak yaşadığı Orta Asya bölgesinde ise Kök Türk Devleti hüküm sürmektedir.

 

Not: Arap toplumu; çöllerde göçebe bir hayat süren bedeviler, köyler ve şehirlerde yerleşik bir yaşam tarzına sahip hadari

denilen insanlardan oluşmaktadır.İslamiyet öncesi Arabistan’da insanlar; hürler, mevaliler ve köleler olmak üzere üç sosyal sınıfa ayrılmıştı.

Kabilenin ana unsuru olan hürler tüm haklara sahipti. Herhangi bir hakka sahip olmayan köle ve cariyeler (kadın köleler) alınıp satılabilir, miras olarak bırakılabilir ve günlük işlerde çalıştırılabilirdi.

Bir köle azat edilirse mevali denilen sınıfa geçmiş olurdu.

İslamiyet öncesi döneme Bedeviliğin yaygın olduğu bu dönemde insanların medeniyet bakımından geri kalmaları, bilgisizlik ve gaflet içerisinde bulunmaları, putlara tapmaları, kadınlara yönelik kötü tutumları gibi nedenlerden dolayı Arap toplumunun İslamiyet öncesi dönemine, “Cahiliye Dönemi” denir.

Not: İslamiyet öncesi Arabistan’da evlat edinme yaygındı ve evlatlık alınan çocuk mirastan yararlanabilirdi. Bir erkek çok sayıda kadınla evlenebilir ve eşlerini kolayca boşayabilirdi. Kadın ancak çocuğu olduktan sonra aileye kabul edilirdi. İnsani hakların çoğundan yoksun bırakılan kadınlar, mirastan da pay alamazdı.

Araplar, haram aylar olarak kabul edilen zilkade, zilhicce, muharrem ve recep ayında savaş yapmazlardı. Bu aylarda yapılan savaşlara Ficar Savaşları denilirdi.

İslamiyet’ten önce Arabistan’da; Nebatiler, Tedmür, Gassani, Main, Hire, Sebe gibi devletler yaşamıştı.

Hz. Muhammed, 571 yılında Mekke şehrinde doğmuştur. Hz. Muhammed’in doğduğu sıralarda ise Arap Yarımadası’nda siyasi birlik yoktu. Toplum kabilelerden oluşurdu. Kabilelerin başında “şeyh” veya “seyyid” denilen kabilenin büyüğü bulunurdu. Kabileler arasında özellikle kan davalarına dayanan savaşlar sık görülürdü.

Cahiliye Dönemi’nde Hz. Muhammed’in de gençlik yıllarında bizzat katıldığı Hilfu’l-Fudûl birliktelik anlaşması ile güçlü kişilerin güçsüzlerin mallarını gasp etmesi geleneğine karşı çıkanlar bir sivil toplum yapısı da oluşturulmuştu. Arap toplumunda kabileler, İslami Döneme kadar doğal olarak birleşip merkezî bir devlet oluşturamamıştı.

Arabistan genelinde inanış olarak Putperestlik hâkimdi. Bunun yanı sıra Hristiyanlık, Musevilik ve Haniflik (Hz. İbrahim’in dini) dinlerine inananlar da vardı.

Arabistan Yarımadası’nda ekonomi tarım, hayvancılık ve ticaret üzerine kuruluydu. Hayvancılık özellikle bedevilerin geçim kaynağıydı.

Mekke, İslamiyet öncesinde de dinî bir merkezdi. Mekke’de günümüzdeki fuarlara benzeyen panayırlar kurulur buralar Arabistan ticaretinde önemli bir yer tutardı. Panayırlarda edebî sohbetler yapılır, şairler en güzel şiirlerini buralarda okurdu. Bu şiirlerden beğenilenler Kâbe’nin duvarına asılırdı. DEVAMI……