9.SINIF, 6.ÜNİTE: TÜRKLERİN İSLAMİYET'İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

 

9.SINIF, 6.ÜNİTE: TÜRKLERİN İSLAMİYET'İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

İranlı şair Firdevsi tarafından yazılan ve Gazneli Mahmut'a sunulan destanın ismi nedir?

ŞEHNAME

Firfevsi tarafından yazılan ve İran edebiyatının en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilen Şehname isimli eser hangi dilde yazılmıştır?

FARSÇA

Gaznelilerin yıkılmasına neden olan Afganistan'ın yerli halkına ne isim verilmiştir?

GURLULAR

Afganistan'da Gazneliler Devletini kuran Türk komutan kimdir?

ALPTEKİN

Çin dışında ilk kağıt üretiminin yapıldığı şehir hangisidir?

SEMERKANT

Türk İslam devletlerinde Şer'i mahkemelerde hakimlik yapan devlet görevlilerine ne isim verilmiştir?

KADI

İslamiyeti kabul eden oğuzlara ne ad verilmiştir?

TÜRKMEN

Selçukluların bağlı olduğu Oğuz bayinin adı nedir?

KINIK

Selçuklularda devlet teşkilatının temellerini atan ünlü İranlı vezir kimdir?

NİZAMÜLMÜLK

1015-1021 yılları arasında Anadolu'ya keşif amaçlı sefer yapan Selçuklu beyi kimdir?

ÇAĞRI BEY

Hangi hükümdar zamanında Karahanlılar Türk İslam devleti olmuştur?

SATUK BUĞRA HAN

Hangi devlet zamanında Türk İslam tarihine ait ilk yazılı eserler ortaya çıkmıştır?

KARAHANLILAR

Selçuklular ile bizanslar arasında yapılan ilk büyük savaş hangisidir?

PASİNLER SAVAŞI

Türk İslam tarihine ait ilk Siyasetname özelliği taşıyan eser hangisidir?

KUTADGU BİLİG

Hangi hükümdar zamanında Delçuklulardaki eğitim ve öğretim faaliyetleri sistemli bir hale getirilerek devlet tarafından verilmeye başlanmıştır?

ALP ARSLAN

Devrijin en önemli matematik ve astronomi bilginlerinden biri olan Ömer Hayyam hangi devletin himayesinde yaşamıştır?

BÜYÜK SELÇUKLULAR

Yıldızların hareketlerini incelemek amacıyla kurulan gözlemevine ne isim verilir?

RASATHANE

İslam dünyasındaki yıkıcı ve bölücü unsurlarla mücadele etmek amacıyla Sultan Alparslan zamanında kurulan medreselere ne isim verilmiştir?

NİZAMİYE

Selçuklularda "resmi dil" ve "edebiyat dili" olarak hangi dil kullanılmıştır?

FARSÇA

Büyük Selçukluların Türk İslam mimarisinin gelişmesine katkıda bulundukları anıt mezarlara ne isim verilmiştir?

KÜMBET

Sultan Alparslan'a ve Melikşah'a vezirlik yapan İranlı devlet adamı kimdir?

NİZAMÜLMÜLK

Büyük Selçuklular zamanında hazırlanan ve kullanılan güneş yılı esaslı takvim hangisidir?

CELALİ TAKVİMİ

Selçuklularda hükümdarın erkek çocuklarına ne isim verilirdi?

MELİK

Selçuklularda, tecrübe kazanması için sancağa gönderilen hükümdar çocuklarının eğitiminden sorumlu hocalara ne isim verilirdi?

ATABEY

Türk İslam devletlerinde hükümdarlığın alametleri arasında sayılan hükümdar şemsiyesine ne isim verilmiştir?

ÇETR

Büyük Selçuklular'da devlet işlerinin görüşüldüğü divana ne isim verilmiştir?

DİVAN-I SALTANAT

Büyük Selçuklular'da devletin iç ve dış yazışmalarından sorumlu divana ne isim verilmiştir?

DİVANI İNŞA (TUĞRA)

Büyük Selçuklular'da devletin bütün mali işlerinden sorumlu olan divana ne isim verilmiştir?

DİVANI İSTİFA

Büyük Selçuklularda devletin askeri işlerinden sorumlu divana ne isim verilmiştir?

DİVANI ARZ

1077-1308 yılları arasında Anadolu'da varlığını sürdüren Türk devleti hangisidir?

TÜRKİYE SELÇUKLULARI

Türk İslam devletlerinde medreselerde görev alan hocalara ne isim verilir?

MÜDERRİS

Türk İslam devletlerinde Yaldızlama olarak adlandırılan kitap süsleme sanatına ne isim verilir?

TEZHİP

Türk İslam devletlerinde Arap harflerle yapılan güzel yazı yazma sanatına ne ad verilir?

HAT SANATI

Türk İslam devletlerinde ışık, gölge ve perspektif bulunmayan küçük resimlere ne isim verilmiştir?

MİNYATÜR

Selçuklularda hükümdar'ı korumakla görevli olan askerlere ne isim verilmiştir?

GULAMI SARAY

Türk İslam devletinde siyasi suçların görüşüldüğü ve haksızlığa uğrayan kişilerin başvurduğu mahkemeye ne isim verilir?

DİVANI MEZALİM

Büyük Selçuklular 1141 tarihli hangi savaşta aldıkları yenilgi sonrasında yıkılış sürecine girmişlerdir?

KATVAN SAVAŞI

Malazgirt Savaşı'nda Büyük Selçuklu ordusuna komutanlık eden hükümdar kimdir?

SULTAN ALPARSLAN

Büyük Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapan İsfahan şehri günümüzde hangi ülkenin toprağıdır?

İRAN

Büyük Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapan Rey şehri günümüzde hangi ülkenin toprağıdır?

İRAN

Malazgirt Savaşı'ndan sonra Büyük Selçuklulara esir düşen Bizans İmparatoru kimdir?

ROMEN DİYOJEN

Abbasi halifesi tarafından "Doğu'nun ve Batı'nın Sultanı" unvanını alan Selçuklu hükümdarı kimdir?

TUĞRUL BEY

Şii Büveyhoğullarına son vererek Abbasi halifesini himaye altına alan Büyük Selçuklu hükümdarı kimdir?

TUĞRUL BEY

Gaznelilerin yıkılış sürecine girmesine neden olan 1040 tarihli savaş hangisidir?

DANDANAKAN SAVAŞI

Nasihatname türünde yazılan "Atabetü'l Hakayık" (gerçeklerin eşiği) isimli eser kime aittir?

EDİP AHMET YÜKNEKİ

Türk tasavvuf tarihinin ilk edebi eseri sayılan "Divan-ı Hikmet" isimli kitap kime aittir?

HOCA AHMET YESEVİ

Türk tarihinin ilk sözlüğü kabul edilen "Divanı Lügatit Türk" isimli eser kime aittir?

KAŞGARLI MAHMUT

"Mutluluk veren bilgi" anlamına gelen "Kutadgu Bilig" isimli eserin yazarı kimdir?

YUSUF HAS HACİP

"Ribat" ismiyle ticari amaçlı ilk kervansaraylar hangi Türk İslam Devleti zamanında ilk olarak görülmüştür?

KARAHANLILAR

Türk İslam tarihinin başlangıcı sayılan 751 tarihli savaş hangisidir?

TALAS SAVAŞI

İslamiyeti kabul eden ilk Türk devleti olan Karahanlılar hangi bölgede hüküm sürmüşlerdir?

ORTA ASYA

Mısır'da kurulan ilk Türk İslam devleti hangisidir?

TOLUNOĞULLARI

Kutsal Topraklar olarak isimlendirilen Mekke ve Medine'de ilk kez egemenlik kuran Türk İslam devleti hangisidir?

AKŞİTLER 

 

 

TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ

Türkler, zaman içerisinde farklı dinlere inanmıştır. Kök Türk Devletinde Budizm, Uygurlar’da Maniheizm, Hazarlar’da Musevilik, Peçenekler,Kumanlar ve Bulgarlar gibi Türkler de Hristiyanlığı benimsemişlerdir. Bu dinler Türklerin kimliklerini kaybetmesine neden olmuştur.

Türkler, 642 Nihavend Savaşı’ndan sonra yani 7. yüzyıl ortalarından itibaren Müslümanlarla temas etmeye başlamıştır. Emevi Dönemi’nden (661-750) itibaren ise Türkler, İslamiyet’in hizmetinde yer almaya başlamıştır.

Abbasi Devleti kurulduktan hemen sonra meydana gelen 751 Talas Savaşı’nda Araplar, Türkler ile birlikte Çinlilere karşı savaşmıştır. Talas Savaşı sonrası, Türkler İslamiyeti benimsenmeye başlamıştır. Abbasilerin, Emevilerin mevali politikası yerine müsamaha, eşitlik, adalet ilkelerini uygulamaları ve ümmetçi politika izlemeleri, Türklerin İslamiyet’i kabulünü kolaylaştıran en önemli sebeplerden olmuştur.

İslamiyeti kabul eden ilk Türkler, Karahanlı Devleti’nin hâkim olduğu yerlerdeki Türk boylarından olan Yağma, Çiğil, Karluk ve Tuhsilerdir.

İslam dinini kabul eden Berberiler, Acemler ve Kürtler gibi kavimler de bulunmaktadır.

Kuzey Afrika’da Berberiler, Emevilerin, Kartaca’yı fethi sonrası Hasan b. Numan’ın uyguladığı politika sonucunda İslamiyet’i benimsemiştir. Acemlerin de İslamiyet’i kabul etmesiyle birlikte çoğunun Araplaştığı görülmüştür. Kürtler ise Müslümanlar ile ilk defa Hz. Ömer zamanında karşılaşmıştır. Abbasiler, Kürt aşiretlerin askerî potansiyelinden yararlanmıştır.

 

İSLAMİYET’İN TÜRK DEVLET VE TOPLUM YAPISINA ETKİSİ

KARAHANLI DEVLETİ (840-1212)

Orta Asya’daki ilk Müslüman Türk devleti olan Karahanlı Devleti; Karluk, Yağma ve Çiğil boyları tarafından 840 yılında kurulmuştur.

Devletin merkezi Balasagun olup bilinen ilk hükümdarı Bilge Kül Kadir Han’dır. Satuk Buğra Han ise İslamiyet’i kabul eden ilk Karahanlı hükümdarıdır. Müslüman olduktan sonra Abdülkerim adını alan Satuk Buğra Han, Türkler arasında İslamiyet’in yayılması için mücadele etmiş ve bu nedenle El-Mücahit, El-Gazi unvanları ile anılmıştır.

Yusuf Kadir Han’ın vefatından sonra taht mücadeleleri yaşanmış, Karahanlı Devleti Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır (1042).

Doğu Karahanlı Devleti 1211’de Karahitaylar, Batı Karahanlılar ise 1212 yılında Harzemşahlar tarafından ortadan kaldırılmıştır.

Karahanlılar İpek yoluna sahip olmuşlardır. İlk kez kervansaraylar yapmışlardır. Halkın dili Türkçe'dir. Yazışma dili Farsça'dır. Devlet yönetiminde Selçuklulara örnek olmuşlardır. Buhara, Semerkant, Kaşgar, Fergana önemli kültür merkezleridir.

 

GAZNELİ DEVLETİ (963-1187)

Samanilerin Türk komutanlarından Alp Tegin tarafından 963 yılında başkenti Gazne olarak Afganistan’da kurulan Müslüman Türk devletidir.

Gazneli Mahmut, devlete en parlak dönemini yaşatmıştır. Hindistan üzerine 17 sefer yaparak İslamiyet’in burada da yayılmasına katkı sağlamıştır. Abbasi halifesi tarafından Gazneli Mahmut’a “Sultan” unvanı verilmiştir.

Sultan Mesut Dönemi’nde Gazneliler, 1040 yılında Selçuklularla yaptıkları Dandanakan Savaşı’nda yenilerek Hindistan’a çekilmek zorunda kalmıştır.

Gazneli Devleti bu savaştan sonra zayıflama sürecine girmiştir. Afganistan’ın yerli halkı olan Gurlar tarafından 1187’de yıkılmıştır. DEVAMI….