1. ÜNİTE: YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ
### Haçlı Seferleri ve Sonuçları
#### 1. Haçlı Seferi (1096-1099)
- Amaç: Kudüs'ü Müslümanlardan geri almak.
- Sonuçlar:
- Anadolu Selçuklu hükümdarı I. Kılıçarslan, Haçlılarla mücadele etti.
- Urfa ve Antakya Haçlıların kontrolüne geçti ve bu bölgelerde kontluklar kuruldu.
- Kudüs, Haçlıların kontrolüne geçti. Kubbetü’s-Sahra yağmalandı, Mescid-i Aksa’da sığınanlar kılıçtan geçirildi, Musevilerin sinagogları ateşe verildi.
#### 2. Haçlı Seferi (1144-1149)
- Türkiye Selçuklu hükümdarı I. Mesut, Haçlılarla mücadele etti.
- İmamettin Zengi, Urfa'yı Haçlılardan geri alarak Hristiyan kontluklarına son verdi.
#### 3. Haçlı Seferi (1189-1192)
- Sebep: Selahaddin Eyyubi'nin 1187’deki Hıttın Savaşı'nda Kudüs'ü geri alması.
- Katılanlar: Alman İmparatoru Friedrich Barbarossa, Fransa Kralı II. Philippe, İngiltere Kralı Aslan Yürekli Richard.
- Sonuç: Haçlılar ağır yenilgi aldı. Alman İmparatoru Friedrich Barbarossa, Silifke Çayı'nı geçerken boğuldu.
#### 4. Haçlı Seferi (1202-1204)
- Sebep: Selahaddin Eyyubi'nin ölümü sonrası Kudüs'ü geri almak.
- Haçlı orduları, yola çıktıktan sonra yönünü İstanbul’a çevirdi ve şehri yağmaladılar.
- Haçlılar, Bizans İmparatorluğu yerine kendilerine bağlı bir Latin Krallığı kurdu (1204).
#### Haçlı Seferlerinin Önemi
- Akdeniz limanları önem kazandı, Doğu-Batı ticareti arttı. Venedik, Ceneviz, Napoli gibi denizci devletler zenginleşti.
- Avrupa'da derebeyler (feodal beyler) zayıfladı.
- Türk-İslam medeniyetindeki kağıt, matbaa, pusula, barut ve dokuma Avrupa'ya taşındı ve yaygınlaştı.
### Harzemşahlar (1097-1230)
- 1097-1230 yılları arasında Harzem ve İran bölgesinde hüküm sürdüler.
- Moğollar ile Anadolu Selçuklu Devleti arasında tampon görevi gördüler.
- Yassıçemen Savaşı'nda (1230) Harzemşahlar yenildi ve Moğollar tarafından yıkıldı. Moğollar ve Türkiye Selçukluları sınır komşusu oldu.
### Baba İshak İsyanı (1240)
- Türkiye Selçuklu hükümdarı II. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde Anadolu'da çıkan isyan bastırıldı.
- İsyan, Türkiye Selçuklu Devleti'nin zayıflamasına neden oldu.
### Kösedağ Savaşı (1243)
- Moğol komutanı Baycu Noyan ile Anadolu Selçuklu hükümdarı II. Gıyaseddin Keyhüsrev arasında yapıldı.
- Anadolu Selçuklu Devleti ağır yenilgi aldı ve Moğollara bağımlı hale geldi.
- Anadolu Türk birliği dağıldı, Beylikler dönemi başladı.
### İlhanlılar (1256-1353)
- Cengiz Han’ın torunu Hülâgû Han tarafından Tebriz merkezli kurulan Moğol devleti.
- Moğolların Büyük Kağan'ına bağlı olarak eyalet sistemiyle yönetildi.
- 1295’ten itibaren tam bağımsız hale geldi.
### Ayn-ı Calut Savaşı (1260)
- Memluk Sultanı Baybars ile Moğollar arasında gerçekleşti.
- Moğollar, batıya doğru ilerleyişlerinde ağır bir yenilgi aldı.
### İkinci Beylikler Dönemi
- Kösedağ Savaşı sonrası Anadolu'da Moğolların etkisi arttı ve İkinci Türk Beylikleri Dönemi başladı.
- Kurulan beylikler:
- Konya: Karamanoğulları
- Sinop: Candaroğulları
- Kütahya: Germiyanoğulları
- Isparta: Hamitoğulları
- İzmir: Aydınoğulları
- Muğla: Menteşeoğulları
- Manisa: Saruhanoğulları
- Beyşehir: Eşrefoğulları
- Antalya: Teke Beyliği
- Çanakkale: Karesioğulları
- Sivas: Eratna Beyliği
- Elbistan: Dulkadiroğulları
- Adana: Ramazanoğulları
### Moğollar Sonrası Anadolu’da Mutasavvıflar
- Moğol baskısı ile Türkiye Selçuklularının kurduğu düzen kargaşaya dönüştü.
- Halk, tasavvuf ehli manevi otoritelere sığınmaya başladı.
- Tarikatlar halk üzerinde büyük etkiye sahip oldu. Tekke ve zaviyeler açıldı, vakıflar kuruldu.
### Önemli Mutasavvıflar
#### Mevlâna Celâleddin-î Rûmî
- Mevlevilik, XIII. yüzyıl sonlarında Konya’da Mevlânâ’dan sonra, oğlu Sultan Veled tarafından teşkilatlandırıldı.
- Mevlevilik, Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde yayıldı ve Bağdat'tan Rumeli'ye kadar etkili oldu.
#### Hacı Bektaş-ı Veli
- Horasan’ın Nişabur şehrinde doğdu, Anadolu’ya gelerek Suluca Karahöyük’e yerleşti.
- Anadolu’nun İslamlaşması ve Türkleşmesi sürecinde önemli rol oynadı.
#### Yunus Emre
- 13. yüzyılın karışıklıkları içinde sosyal huzurun sağlanmasına hizmet etti.
- Türkçe, Türk edebiyatı ve tasavvufi Türk şiirinin XIV. yüzyılda zirveye ulaşmasına katkı sağladı.
Bize Yorumlarınızı Bildirin