AÇIK UÇLU SORULAR (11.SINIF, 2.ÜNİTE)

AÇIK UÇLU SORULAR

1. II. Viyana Kuşatması’ndaki (1683) başarısızlık, Osmanlı Devleti’nin batı politikalarında nasıl bir değişikliğe yol açmıştır? Bu durumun Osmanlı-Avrupa ilişkilerine etkisini analiz ediniz.

II. Viyana Kuşatması, Osmanlı’nın batıya yönelik genişleme politikalarının sona ermesine yol açmıştır. Osmanlı ordusunun lojistik eksiklikleri, komuta sorunları ve Avrupalı devletlerin oluşturduğu Hristiyan ittifakı kuşatmanın başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olmuştur. Bu başarısızlık, Osmanlı’yı savunma pozisyonuna geçirmiş ve diplomasiye daha fazla önem vermesine yol açmıştır. Karlofça Antlaşması (1699) ile büyük toprak kayıpları yaşanmış ve Avusturya, Lehistan, Venedik gibi Avrupa güçleri karşısında Osmanlı’nın askeri prestiji zayıflamıştır. Bu süreç, Osmanlı-Avrupa ilişkilerinde güç dengesinin Avrupa lehine değişmesine neden olmuştur.

2. Rönesans ve Reform hareketlerinin, bireysel özgürlük anlayışı ve modern hukuk sistemlerinin gelişimine nasıl katkı sağladığını yorumlayınız.

Rönesans, birey ve insan aklını merkeze alan hümanist düşüncenin yayılmasına öncülük etmiştir. Sanat ve bilim alanında gerçekleşen ilerlemeler, bireyin yeteneklerini ön plana çıkararak toplumda özgür düşünce ortamı yaratmıştır. Reform hareketi ise bireyin inanç özgürlüğünü savunmuş ve dini otoritenin etkisini sınırlamıştır. Kiliseye bağlı kalmadan inançlarını ifade eden bireyler, özgür düşünce ortamının temellerini atmışlardır. Bu süreç, hukukun üstünlüğü ve laik devlet anlayışının gelişimine zemin hazırlamış, günümüz demokratik sistemlerinin temelini oluşturmuştur.

3. Westfalya Antlaşması’nın (1648) egemen devlet anlayışının gelişimine katkıları nelerdir? Bu antlaşmanın uluslararası hukuk açısından önemi nedir?

Westfalya Antlaşması, devletlerin sınırları içinde tam egemenlik hakkını tanıyan ilk uluslararası anlaşma olmuştur. Dini çatışmaları sonlandırarak devletlerin iç işlerine müdahale edilmemesi ilkesini getirmiştir. Bu ilke, modern ulus devletlerin temelini oluşturmuş ve günümüzdeki diplomatik ilişkilerin çerçevesini belirlemiştir. Ayrıca, devletlerin kendi sınırları içinde din ve politika konusunda bağımsız olma hakkı kazanması, uluslararası hukukun temellerinin atılmasını sağlamıştır.

4. Coğrafi keşiflerin Osmanlı ticaret yolları üzerindeki etkilerini değerlendiriniz. Osmanlı’nın bu duruma karşı aldığı önlemler yeterli olmuş mudur?

Coğrafi keşiflerle Avrupalı devletler, yeni deniz yolları keşfetmiş ve Osmanlı'nın kontrolündeki İpek ve Baharat Yolları’nın önemi azalmıştır. Osmanlı, bu duruma karşılık Akdeniz ticaretini canlandırmaya ve kapitülasyonlarla Avrupa ülkelerini denetim altında tutmaya çalışmıştır. Ancak, küresel ticaretin ağırlık merkezinin Atlantik’e kayması Osmanlı’nın önlemlerini etkisiz hale getirmiştir. Osmanlı, ekonomik olarak Avrupa’nın gerisinde kalmış ve mali krizlerle karşı karşıya kalmıştır.

5. Osmanlı’nın Avrupalı devletlere verdiği kapitülasyonların ekonomik sonuçlarını ve Osmanlı mali yapısına etkilerini analiz ediniz.

Kapitülasyonlar, Avrupalı tüccarlara vergi muafiyetleri ve ticari ayrıcalıklar tanıyarak Osmanlı ekonomisini olumsuz etkilemiştir. Yerli tüccarlar rekabet gücünü kaybetmiş, devletin gümrük gelirleri azalmıştır. Bu durum, Osmanlı’nın dış ticaret üzerinde kontrolü kaybetmesine ve mali krizlere neden olmuştur. Kapitülasyonlar, Osmanlı’nın Avrupa devletlerine ekonomik olarak bağımlı hale gelmesine yol açmıştır.

6. IV. Murat’ın sert yönetim anlayışı Osmanlı toplum yapısına nasıl etki etmiştir? Bu politikaların uzun vadeli etkilerini değerlendiriniz.

IV. Murat’ın sert yasakları, kısa vadede asayişi sağlamış ancak halk arasında memnuniyetsizlik yaratmıştır. Kahvehanelerin kapatılması ve içki yasağı gibi önlemler, sosyal hayatta gerilimlere neden olmuştur. Sert yönetimi, merkezi otoriteyi güçlendirmiş olsa da halkla devlet arasındaki bağları zayıflatmıştır. Bu politikalar, devletin uzun vadede sosyal yapısını olumsuz etkileyerek halk arasında güvensizlik yaratmıştır.

7. Ekber ve Erşed Sistemi’nin Osmanlı taht kavgalarına etkisini değerlendiriniz. Bu sistemin uzun vadeli sonuçlarını nasıl yorumlarsınız?

Ekber ve Erşed Sistemi, hanedanın en büyük ve en olgun üyesinin tahta geçmesini sağlayarak taht kavgalarını azaltmıştır. Ancak, şehzadelerin sancaklara gönderilmemesi nedeniyle yönetim deneyimi kazanmamaları, tecrübesiz padişahların başa geçmesine yol açmıştır. Bu durum, yönetimde zafiyetlere ve devlet otoritesinin zayıflamasına neden olmuştur.

8. Lale Devri’nde başlatılan reformların Osmanlı devlet yapısına etkilerini nasıl değerlendirirsiniz? Bu reformların başarısız olma nedenleri nelerdir?

Lale Devri, Osmanlı’nın modernleşme yönünde ilk adımları attığı bir dönemdir. Ancak bu reformlar, halkın desteğini kazanamamış ve lüks yaşama yönelimin artması nedeniyle tepki çekmiştir. 1730 Patrona Halil İsyanı ile reformlar sona ermiş ve yenilikler kalıcı olamamıştır.

9. Osmanlı’da matbaanın geç kurulmasının kültürel ve bilimsel gelişmelere etkilerini değerlendiriniz. Avrupa’daki matbaa ile Osmanlı’daki gelişmeleri karşılaştırınız.

Matbaanın Osmanlı’da geç kurulması, bilgiye erişimi sınırlandırmış ve bilimsel gelişmeleri yavaşlatmıştır. Avrupa’da matbaa, Rönesans ve Reform hareketlerinin yayılmasını sağlarken Osmanlı’da bu etki sınırlı kalmıştır. Matbaanın geç gelmesi, Osmanlı’nın kültürel ve bilimsel alanda Avrupa’nın gerisinde kalmasına neden olmuştur.